2014-12-11 (De Groene Amsterdammer) De extensies van de mens
Hans Wetzels. Marshall McLuhan, orakel van het elektronische tijdperk. Interview met Cris van der Hoek en Jos de Mul. De Groene Amsterdammer. 11 December 2014, 12-13.
De Canadese mediafilosoof Marshall McLuhan profeteerde in de jaren zestig al dat de wereld onder invloed van nieuwe media zou samenkomen in een ‘mondiaal dorp’. Media zijn niet alleen gebruiksvoorwerpen, maar geven ook vorm aan onze leefomgeving.
Een leven zonder smartphone is nog maar moeilijk voor te stellen; offline leven is al helemaal geen optie meer. Inmiddels lijken datastress en internetverslaving de welvaartsziekten van deze tijd. Zijn wij zulke slaven van de moderne media geworden dat we er geen controle meer over hebben? Het zou een goed onderwerp zijn voor Marshall McLuhan, de mediafilosoof die nadacht over hoe elektronische communicatiemedia de moderne maatschappij fundamenteel en voor een groot deel onbewust hebben veranderd. Want we begrijpen niet echt wat media met onszelf en met de samenleving doen, constateerde de Canadees vijftig jaar geleden al in zijn standaardwerk Understanding Media.
De domesticatie van het noodlot. De wedergeboorte van de tragedie uit de geest van de technologie
Jos de Mul. De domesticatie van het noodlot. De wedergeboorte van de tragedie uit de geest van de technologie. Rotterdam: Lemniscaat, herziene 5de druk, inclusief nieuw voorwoord, 2016, 338 p.
1ste druk: 2006; 2de druk: 2007; 3de druk: 2009; 4de druk: 2014
ISBN-10: 90 77070 86 9 (Nederland)
ISBN-13: 987-90 77070-86-4
ISBN-10: 90 77070 86 9 (België)
ISBN-13: 987-90-289-4219-6 (België)
(Nederland)
Het noodlot. Vroeg of laat klopt het bij ieder mens aan de deur: een ongeval, oorlogsgeweld, een ongeneeslijke ziekte en uiteindelijk de dood. Hoewel het noodlot onvermijdelijk is, kunnen we er niet mee leven. In dit boek onderzoekt Jos de Mul drie verschillende manieren waarop de mensheid heeft getracht het noodlot te domesticeren: de heroïsche affirmatie van het noodlot in de tragische cultuur van de Grieken, de deemoedige acceptatie van de goddelijke voorzienigheid in het christendom en de ‘afschaffing’ van het noodlot in de moderne, technologische samenleving. Daarbij werpt hij een verrassend nieuw licht op hedendaagse vormen van tragiek, zoals de ramp met de MH17, de strijd tegen het moslimfundamentalisme en de uitbesteding van onze moraal aan technologieën.
‘Seneca heeft opgemerkt dat velen hun noodlot hebben gevonden doordat ze het trachtten te ontlopen. De schrijver van dit boek behoort tot degenen die het noodlot juist opzoeken in de hoop eraan te ontkomen.’ – Jos de Mul
Klik op de 'Lees meer' link voor recensies, interviews, en sociale media.
2014-10-02 (Den Haag) Robo sapiens
Jos de Mul, Robo sapiens. U-meet Robotica 2014 (Universiteit Leiden/TU Delft/Erasmus Universiteit Rotterdam). De Haag, 2 oktober 2014.
Robots zullen ons in de toekomst steeds meer werk uit handen nemen. Handig, maar hoe zit het met de ethische, technische, sociale en juridische kant van robotica? Tijdens paneldiscussies en workshops belichten experts van Universiteit Leiden, Technische Universiteit Delft en Erasmus Universiteit Rotterdam dit fenomeen van alle kanten. Wat is de impact van drones? Moeten er robots in de zorg komen? Gaan robots al ons werk overnemen? En nog veel meer. Denk mee, op 2 oktober! #Umeet
Presentatie Chris van ‘t Hof - Sprekers Dr. Bibi van den Berg - Dr. Joost Broekens - Prof. dr. Jos de Mul
Locatie Den Haag, Anna van Buerenplein 30 Datum & tij 2 oktober, 17.00 - 21.00uur Toegang Gratis
Dichter na de dood van God. Over de autonome poëzie van Gerrit Kouwenaar
Jos de Mul, Dichter na de dood van God. In: Wiel Kusters (red.) ‘In een bezield verband’. Nederlandse dichters op zoek naar zin. Baarn: Gooi en Sticht, 1991, 264-286.[1]
ik zeg dus niet meer dan dan
wat ik zeg, dat
wat ik niet zeg inbegrepen
Gerrit Kouwenaar
In de poëzie van Gerrit Kouwenaar laten zich twee thema’s onderscheiden die, ofschoon ze op het eerste gezicht niet veel met elkaar te maken lijken te hebben, bij nadere beschouwing ten nauwste zijn verbonden. Het eerste, vaak genoemde thema betreft het autonome karakter van Kouwenaars poëzie: veel van zijn gedichten handelen over de taal en over het dichten zelf. Het tweede thema in Kouwenaars poëzie is minder opvallend, maar speelt daarin m.i. toch een bijzonder fundamentele rol. Het is - in Nietzsches woorden - het besef van ‘de dood van God’.
2014-08-02 (EenVandaag) Is Nederland voorgoed veranderd na de ramp?
Jos de Mul. Is Nederland voorgoed veranderd na de ramp? Interview met Mark de Bruijn. EenVandaag, Nederland 1. 2 augustus 2014.
Twee weken na de vliegtuigramp met vlucht MH17 probeert EenVandaag de balans op te maken. Welke sporen laat zo’n gebeurtenis achter in onze samenleving, wat doet het met ons collectieve bewustzijn?
Met name de beelden tijdens de dag van nationale rouw toonden dat veel Nederlanders zoeken naar een manier om uiting te geven aan hun gevoelens van onmacht en verdriet. Een filosoof en een psycholoog leggen uit hoe we worstelen met het noodlot, met het blijkbaar onterechte ingebakken idee van veiligheid.
We moeten nu collectief leren omgaan met het idee dat we niet overal grip op hebben, stellen Jos de Mul van de Erasmus Universiteit en Jean-Pierre van de Ven, die de afgelopen dagen met veel bezorgde mensen sprak over rouwverwerking. Hij doet dat namens de Stichting Korrelatie.
Klik op de afbeelding om het interview te bekijken.
2014-05-08 (Delft) Van Nature Kunstmatig: Robotica
Jos de Mul. Van Nature Kunstmatig: Robotica. Studium Generale TU Delft, 8 mei, 2014.
DNA-printers, synthetische cellen en levende computervirussen: recente technologische ontwikkelingen doorbreken vroegere grenzen tussen de kunstmatige en natuurlijke wereld. Niet alleen in het lab maar ook in ons lichaam. Disciplines als de neurowetenschappen, biotechnologie en robotica dragen niet alleen bij aan betere kennis van onze wereld, ze veranderen die ook en transformeren onze levens.
Hoe ziet onze toekomst er uit en hoe ver zijn we van androïde robot af?
Prof.dr. Jos de Mul (Wijgerige antropologie, EUR) schreef het prikkelende essay Kunstmatig van nature: Onderweg naar Homo Sapiens 3.0
Klik op de afbeelding om de videoregistratie te bekijken.
The possibility of an island. Michel Houellebecq's tragic humanism
Jos de Mul, The possibility of an island. Michel Houellebecq's tragic humanism. Journal of Aesthetics and Phenomenology, Vol. 1 (2014), Issue 1, pp. 91–110.
The Possibility of an Island: Michel Houellebecq’s Tragic Humanism1
Abstract
Various authors, including Friedrich Nietzsche and George Steiner, have argued that the tragic worldview, as we find it expressed in Greek tragedy, has become an entirely incomprehensible phenomenon for (post)modern man. The claim defended in this article radically opposes this view. It is argued that tragedy can still teach us something today, and maybe even more so now than in the many intervening centuries that separate us from her days of glory in the fifth century bce. The tragic reveals itself once more in (post)modern society, and nowhere more clearly than in technology, the domain in which we believed the tragic had been domesticated or even eliminated. Referring to the tragic humanism in Michel Houellebecq’s novels The Elementary Particles and The Possibility of an Island it is argued that it is precisely in (post)modern (bio)technologies that we experience the rebirth of the tragic.
Keywords: tragedy, technology, humanism, transhumanism, Michel Houellebecq, Friedrich Nietzsche
2014-05-016 (NTR Academie) Evolutie met Jos de Mul
Henk van Middelaar interviewt Jos de Mul over evolutie en technologie. NTR Academie, 16 mei 2014, 22.00-23.00 uur.
De mens ontwerpt de omgeving waarin hij leeft en heeft daardoor sterk de hand in zijn eigen evolutieproces. Maar is hij zich daar wel van bewust? Redt de moderne mens zichzelf nog wel zonder de door hem ontwikkelde cultuur en techniek? En hoe ziet de toekomstige mens eruit, hand in hand levend met steeds verfijndere techniek? Henk van Middelaar in gesprek met Jos de Mul, hoogleraar Filosofie van mens en cultuur aan de Erasmus Universiteit Rotterdam.
2014-04-19 (Radio Klara) Werner Trio interviewt Jos de Mul en Pim Haselager over Kunstmatig van nature
Werner Trio interviewt Jos de Mul en Pim Haselager over Kunstmatig van Nature. Onderweg naar Homo sapiens 3.0. Trio. Radio Klara. Zaterdag 19 april, 12.00-13.00
Vanuit Amsterdam: God helemaal ingehaald, en onderweg naar Homo Sapiens 3.0. Of door robots uitgeroeid? Als de mens zijn evolutionaire voortgang wil doorzetten, zal hij niet kunnen stilstaan bij wat hij nu is: de Homo Sapiens Sapiens 2.3. Kunstmatig is hij van nature: zonder de door hem ontworpen cultuur en techniek is zijn vliegensvlug toenemende complexiteit onhoudbaar. Filosoof Jos de Mul, die gisteravond samen met andere goden van de filosofie als Peter Sloterdijk, Martha Nussbaum en Benjamin Barber optrad op de G8 van de Filosofie, onthult drie toekomstscenario's voor de mens: extrahumanisme, transhumanisme, en posthumanisme. Om hem met de voeten op de grond te houden, zit Pim Haselager mee aan tafel. Hij is specialist Artificiële Intelligentie, volop ondergedompeld in het robotontwerp aan het Donders Institute for Brain, Cognition, and Behaviour. Radboud University Nijmegen. Robots moeten zo worden geprogrammeerd, dat ze ook aanzichzelf kunnen twijfelen!
2014-04-01 (i-Filosofie) De techniek van het menszijn
Jos de Mul, De techniek van het menszijn. Video-interview met Hermien Lankhorst. i-Filosofie #6, april 2014.
Techniek staat niet tegenover of naast de mens, maar is ook onder- deel van de mens. “Dat maakt dat, volgens Plessner, de mens van nature kunstmatig is”. Jos de Mul
Voor de Maand van de Filosofie 2014 schreef Jos de Mul, professor in de Wijsgerige Antropologie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, het essay Kunstmatig van nature. Onderweg naar Homo sapiens 3.0. De Mul beschrijft de rol die technologie in het leven van de mensheid heeft gespeeld, vanaf het allereerste begin tot nu. Ook schetst hij een beeld van hoe deze relatie in de toekomst zou kunnen veranderen.
De Mul is geïnteresseerd in de theorieën van Helmuth Plessner (1892−1985) die dan ook een rode draad vormen door zijn essay. Deze Duitse filosoof onderzocht de relatie van de mens tot zichzelf en zijn buitenwereld. Volgens Plessner is de mens mens(elijk) door zijn excentriciteit: zijn vermogen om van buitenaf naar zichzelf te kijken. Geen enkel ander dier of ding kan op zo’n manier afstand van zichzelf nemen, maar dat betekent ook dat geen enkel ander wezen zo’n kloof met zichzelf ervaart. Door die kloof voelen we een gebrek aan geborgenheid en zijn we daarom altijd op zoek naar een veilig thuis. De excentrische positie zorgt er ook voor dat de mens zich fundamenteel onaf voelt. En in een poging daar wat aan te doen, gaat de mens aan de slag met techniek en cultuur. Techniek staat daarmee niet (alleen) tegenover of naast de mens, maar is ook onderdeel van de mens. “Dat maakt dat, volgens Plessner, de mens van nature kunstmatig is,” legt De Mul uit.
Jos de Mul studied philosophy, art history and social sciences at the universities of Amsterdam, Utrecht and Nijmegen (The Netherlands). At present he is full professor Philosophy of Man and Culture at the Faculty of Philosophy, Erasmus University Rotterdam. He has also taught at the University of Michigan (Ann Arbor, 2007-2008), Fudan University (Shanghai, 2008), and Ritsumeikan University (Kyoto, 2016). In 2012 he became a visiting fellow at the Institute for Advanced Study in Princeton, USA. From 2005 to 2011 he was Vice-President of the Helmuth Plessner Gesellschaft, and from 2007 to 2010 President of the International Association for Aesthetics.