Jos de Mul. De ontwikkeling van het esthetisch oordeel in genetisch-structuralistisch perspectief. In: Pedagogische Verhandelingen, jrg. 8 (1985), nr.1, 109-118.

Jos de Mul. De onbarmhartige Kunneman. Meervoudig onbegrip. Krisis. Tijdschrift voor actuele filosofie 2006, Jrg.7, nr.3, 74-79.

Jos de Mul. De maakbaarheid van het subject. Foucault en de pedagogiek 2. In: Comenius. Wetenschappelijk tijdschrift voor democratisering van opvoeding, onderwijs, vorming en hulpverlening, nr. 28 (1987), 453-481.

Jos de Mul. De maakbaarheid van het subject. Foucault en de pedagogiek 1. In: Comenius. Wetenschappelijk tijdschrift voor democratisering van opvoeding, onderwijs, vorming en hulpverlening, nr. 26 (1987), 142-174.

Jos de Mul. De informatisering van het wereldbeeld. Erasmus Magazine, 13 november 1997, 19-22.

Jos de Mul. De Homo erectus à Homo zapiens : le Cyber espace pour les Darwinistes. Sens [public] 7-8: L’Internet, entre savoirs, espaces publics et monopoles. (Septembre 2008), 127-144.

Jos de Mul. Database Architecture: Anthropological Reflections on the Art of the Possible. The Journal of Asian Arts & Aesthetics. Vol.3, no.2 (2009), 1-14.

Abstract: In 1956, the Dutch artist Constant Nieuwenhuys started working on a visionary  architectural proposal for a future global society; he didn't stop for almost twenty years. New Babylon was elaborated in an endless series of models, sketches, etchings, lithographs, collages, architectural drawings, and photo collages, as well as in manifestos, essays, lectures, and films. New Babylon envisages a global society of total automation in which the need to work is replaced with a nomadic life of creative play, in which traditional architecture has disintegrated along with the social institutions that it propped up. Unlike most other representatives of the counter culture of the 1950s and 1960s Constant fully embraced technological progress: "Technology is the indispensable tool for realizing an experimental collectivism. To seek to dominate nature without the help of technique is pure fiction, as is collective creation without the appropriate means of communication. A renewed, reinvented audiovisual media is an indispensable aid. In a fluctuating community, without a fixed base, contacts can only be maintained by intensive telecommunications" (Constant, 1974).

However, it is not only because of the use of "intensive telecommunications" and computers that New Babylon prefigures the world of cyberspace. It is also, and more profoundly, the flexible database-like structure of New Babylon. The dynamic, endless recombination of architectonical elements that characterize New Babylon expresses the database ontology that rules our present world. It will be argued that "database architecture" of New Babylon foreshadows the ambiguous qualities of "recombinant global urbanism."

Key words: Architecture, Database, Ontology, Constant, Recombinant Urbanism

Jos de Mul. Das Schauspiel des Lebens. Dilthey and the historical biography. In: Revue Internationale de Philosophie, (2003), no.2, 99-116.

Das Schauspiel des Lebens. Wilhelm Dilthey and historical biography
 

"Uber den wissenschaftlichen Charakter der Biographie sind die Ansichten der Historiker geteilt." [1]

These words, written by Wilhelm Dilthey about a hundred years ago, are just as true today as they were then. As in Dilthey's time, many historians still deny that the historical biography is scientific in nature, because of its narrative and literary character. It isn't without irony that authors of literary fiction, conversely, often doubt the literary character of historical biographies because they are not entirely a work of imagination. One might say that historical biography is situated in a no-man's land between art and science.

In order to understand the discussion concerning the status of the historical biography, we have to view it within the broader context of the debate on the status of historiography. This debate has accompanied modern historiography from its birth in the early nineteenth century. Before then the question concerning the relationship between the artistic and scientific dimension of historiography virtually played no role. The reason for this was that before the nineteenth century these two dimensions could barely be distinguished. The word 'novel' not only referred to Active stories, but also to the kind of stories we nowadays call historical narratives. However, under the influence of rationalism and empiricism, literature and historiography gradually became different autonomous genres. The emergence of the modern discipline of historiography was at least partly motivated by the presupposition that knowledge only deserves this title when it is rationally and empirically tested and attains a certain level of certainty.[2] These requirements were inspired by the impressive success the natural sciences and the new technologies connected with them had had since Newton. Based on the discovery of causal relationships in nature, these sciences were not only able to explain natural phenomena, but to predict and to control them, as well. As a result, the objectivity of the natural sciences increasingly began to function as an ideal for all sciences. After the middle of the nineteenth century, the ideal of a 'unified science' became an integral part of the repertoire of (neo)positivist scientists and philosophers.

Jos de Mul, Comprendere la natura. Dilthey, Plessner e la bioermeneutica. Lo Sguardo - rivista di filosofia. Vol. 14, no.1 (2014), 117-134.

Abstract: In recent years, authors like Chebanov, Markŏs, and Ginev have attempted to implement hermeneutic categories in the domain of biology. Against this background, the author takes Dilthey’s scattered remarks on the notion of the organic and Plessner’s biophilosophy as his starting point for the development of a biohermeneutical theory of biological purposiveness, which aims at bridging the gulf between the natural and the human sciences. Whereas the natural and human sciences are closely connected with a third-person and a first-person perspective respectively, the author argues that the second-person perspective plays a crucial role in the life sciences. In opposition to the natural sciences, in which causality is the key notion, and the human sciences, which rest on the notion of meaning, the author argues that the central concepts that characterize the second-person perspective of the life sciences are functionality and intentionality.

Nella Lebensphilosophie di Dilthey, l’antropologia e la storia sono strettamente connesse. Come lo stesso Dilthey afferma in una sentenza spesso citata, «Was der Mensch sei, sagt ihm nur seine Geschichte»^[2]. Tuttavia, per Dilthey storia significa solamente storia culturale. Per sviluppare una comprensione adeguata della condizione storica dell’uomo, dovremmo prendere in considerazione però anche la storia naturale. Dopo tutto, in quanto unità psico-fisica, l’Homo sapiens sapiens è il prodotto storico di un’iterazione complessa tra sviluppi sia naturali che culturali. Inoltre, all’epoca delle scienze della vita, la storia naturale e quella culturale sembrano sempre di più sconfinare l’una nell’altra. Le biotecnologie quali l’ingegneria genetica, l’ingegneria metabolica e il trapianto di genoma trasformano gli organismi in artefatti culturali e nel tentativo di creare la vita artificiale (probabilmente il Santo Graal della biologia di sintesi), gli artifatti culturali manifestano via via maggiori qualità prima riservate alla vita organica.

In quanto segue argomenterò la tesi secondo cui l’ermeneutica di Dilthey, specialmente la sua analisi della triade Erleben, Ausdruck e Verstehen, offre ancora un proficuo punto di partenza per lo sviluppo di una bioermeneutica che non ha a che fare solamente con la comprensione umana e con l’interpretazione degli esseri, delle (inter)azioni e degli artifatti umani, ma che include anche la comprensione e l’interpretazione di e da parte di agenti non-umani. Il fatto che Dilthey nei suoi ultimi scritti ermeneutici distingua in maniera piuttosto dogmatica tra natura e cultura pare senza dubbio di primo acchito un ostacolo per lo sviluppo di una bioermeneutica ispirata al suo pensiero. Per esempio, Dilthey rifiuta esplicitamente la possibilità di una comprensione umana della vita delle piante: «Bedeutung oder Wert kann etwas nicht haben, von dem es kein Verstehen gibt. Ein Baum kann niemals Bedeutung haben» (GS VII, p. 259). La possibilità di una comprensione o di un’interpretazione da parte di agenti non umani non è poi nemmeno considerata da Dilthey. Eppure, sosterrò che gli scritti tardivi di Dilthey sull’ermeneutica contengono qualche traccia per lo sviluppo di una bioermeneutica. Svilupperò oltre queste tracce con l’aiuto della biofilosofia di Plessner e grazie a qualche riferimento ad alcuni recenti sviluppi negli ambiti della biologia dei sistemi e della neuropsicologia^[3].

Innanzitutto, riprendendo il dibattito sulla demarcazione delle Naturwissenschaften e delle Geisteswissenschaften che ebbe luogo in Germania attorno al 1900, avanzerò la tesi secondo cui in quel dibattito erano in gioco varie dicotomie ontologiche, epistemologiche, fenomenologiche e normative che non combaciano. Dirò poi che queste dicotomie precludono una comprensione adeguata del carattere peculiare delle scienze della vita, a metà strada tra le scienze della natura e quelle umane (§ 1). Mostrerò in secondo luogo che Dilthey, nonostante il suo approccio per lo più dicotomico nel dibattito su tale demarcazione, a sua volta fondato sulla distinzione tra esperienza esteriore (prospettiva alla terza persona) e interiore (prospettiva alla prima persona), in qualche occasione ha riconosciuto lo statuto speciale delle scienze della vita, connesso con la «conformità di scopo (Zweckmäßigkeit)» immanente delle entità viventi (§ 2). In terzo luogo, dirò che la comprensione del finalismo immanente richiede l’esperienza da una prospettiva alla seconda persona, incarnata e interattiva (§ 3). Al fine di sostenere tale ipotesi, farò riferimento all’analisi di Plessner della triplice dimensione corporale della vita umana in Die Stufen des Organischen und der Mensch (§ 4). Nell’ultima parte, fornirò una breve visione d’insieme dei differenti tipi di interpretazione intraspecie, interspecie e intraorganica e traccerò i compiti che attendono la bioermeneutica (§ 5).

Jos de Mul. Camp of de emancipatie van de kitsch. In: Tmesis. Cahier voor Cultuur, nr 8 (1996), 122-131.

• DOWNLOAD PDF

Jos de Mul. Bevroren metaforen. In: Krisis. Tijdschrift voor filosofie, nr. 22 (1986), 70-95.

Onderstaande versie betreft de uitgebreide versie van het Krisis-artikel die in 1990 onder dezelfde titel werd opgenomen in Het romantische verlangen in (Post)moderne kunst en filosofie (Rotterdamse filosofische Studies, deel XI). Onderstaande versie is afkomstig uit de vierde herziene en vermeerderde druk, die in 2007 verscheen bij Uitgeverij Klement in Kampen, blz. 40-78.

1  BEVROREN METAFOREN

 I asked for ice, but this is ridiculous. (Titanic 1913, anoniem)

 In de traditie van de westerse wijsbegeerte neemt de vraag naar de meest ele­men­tair­e kenmerken van al wat is een vooraanstaande plaats in. Daarmee on­der­scheidt de filosofie zich van oudsher principieel van de we­ten­schap; zij vraagt niet naar deze of gene zijnden, maar naar datgene wat de zijn­den tot zijnden maakt. Deze metafysi­sche of onto­logische vraagstelling wordt sinds de dertien­de eeuw meestal aange­duid als transcen­dentaal (zie Duintjer 1966, 20, 399). In de scho­las­tieke tradi­tie werden de transcendentale kenmerken of trans­cenden­talia (zoals zijnde, ding, het ware, het goede, het schone) opge­vat als zelf­standi­ge ken­mer­ken van de din­gen zelf. Sinds Kants coperni­caanse wending in de wijs­be­geerte wor­den de algeme­ne begrippen, die in de scholastiek transcen­den­taal werden ge­noemd, veeleer begre­pen in relatie tot het men­selijke kensubject.1 De term ‘trans­cen­dentaal’ behoudt hier evenwel een onto­lo­gi­sch gehalte, aangezien de trans­cenden­tale be­grippen betrokken blijven op de zijnden, zij het slechts voor zoverre deze zijnden object zijn voor het menselijk sub­ject.2

Ook al betekent de kantiaanse wending naar de transcendentale sub­jectiviteit een belangrij­ke breuk in de ontwikkeling van het transcen­dentale filosoferen, met be­trek­king tot een ander fundamenteel kenmerk blijft Kant toch trouw aan deze traditie. Zo worden ook door Kant de trans­cendentali­a beschouwd als universe­le en tijdloze ken­merken van de werkelijk­heid. Ook de kantiaanse transcenden­taal­filosofie, en hierin blijft zij net als de scholas­tieke traditie een erfgenaam van Plato, is gericht op het blij­vende in alle verande­ring.

In dit hoofdstuk wordt, aan de hand van een gedicht van Peter Del­peut, een twee­tal wer­ken van de beeldende kunstenaar Sigurdur Gud­mundsson en een aantal tek­sten van Frie­drich Nietzsche, een esthetische werkelijkheidser­varing aan de orde ge­steld die, tegen­gesteld aan de transcendentale traditie, in het verander­lijke als zodanig het enige blij­vende ziet. Deze paradoxale ervaring zal worden be­sproken aan de hand van wat de woor­den en beelden van de zojuist genoem­den hier sa­men­brengt: een fascinatie voor de metafoor. Niet alleen zijn de denk­beelden die hier met elkaar in discussie worden gebracht, zonder uit­zonde­ring bijzon­der metafo­risch van aard, zij vor­men tevens een (meer of min­der expli­ciete) reflec­tie op het meta­forische ka­rakter van taal en wer­kelijk­heid. Het proces van de metaforische over­dracht wordt daarbij begre­pen als een meta­foor van een zich steeds transforme­rende werke­lijk­heid. De metafoor­op­vatting die in de nu volgende dia­loog naar voren treedt, impli­ceert een scherpe kritiek op de traditionele, in de platoon­se meta­fysica worte­lende opvatting van de metafoor, waarin de metafoor ten op­zichte van het abstracte, filosofische be­grip als een inferieur kennisinstru­ment wordt be­schouwd. Deze kritiek gaat samen met een funda­mentele her­waardering van het cognitieve vermogen van de kunst, die om die reden een vooraan­staande plaats in de reflectie op de mens en diens plaats in de wereld krijgt toegewezen.

Een thema dat als een rode draad door dit hoofdstuk loopt, is de verhou­ding van de hier ter sprake gebrachte denkbeelden tot het roman­tische project, dat in de Inlei­ding aan de orde werd gesteld. Deze denk­beelden spelen zich steeds af tussen de polen van het enthousias­me van de estheti­sche affirmatie van de zich steeds trans­forme­rende werkelijkheid en het ironi­sche besef van het tragische, het de menselij­ke draag­kracht over­schrij­dende karak­ter van deze affir­ma­tie.

Jos de Mul. Bevroren architectuur. De tijdsopvatting in het werk van de Amerikaanse componist Elliot Carter (1), in: Mens en melodie, jrg. 48, (Oktober 1993), 548-553.