2024-06-07 (ISVW Leusden) Loeder aarde. Over het nut en nadeel van symbiosen voor het leven

Jos de Mul. Loeder aarde. Over het nut en nadeel van symbiosen voor het leven. Lezing in het kader van de ISVW Klimaatfilosofie. Leusden: ISVW:  7 mei 2024.

We leven in het antropoceen: het klimatologische tijdperk waarin de mens het klimaat en de omstandigheden van het leven op aarde bepaalt. Maar dat we het klimaat bepalen, wil zeker niet zeggen dat we de zaak onder controle hebben. Sterker nog: de zaak loopt gruwelijk uit de hand. Als we zo doorgaan, hebben we binnen afzienbare tijd het klimaat op aarde onleefbaar gemaakt voor onszelf en miljoenen andere soorten. Wat nu? Kunnen filosofen perspectief bieden in deze crisis? Kunnen we hopen op een overgang naar het symbioceen, een tijdperk van symbiose tussen mens en natuur? Of moeten we onze eigen uitsterfelijkheid onder ogen gaan zien? Klimaatwetenschapper Tinus Pulles geeft een overzicht van wat het klimaatprobleem nu eigenlijk inhoudt, wat we doen en hoe het debat daarover in grote lijnen eruitziet. Daarna komen verschillende filosofische perspectieven op de klimaatcrisis – en eventueel onze weg daaruit – aan bod. Jan Bransen betoogt dat we het cockpitdenken, het idee dat we het klimaat kunnen besturen, moeten loslaten en onszelf gaan zien als debutant, als onwetende nieuwkomers die vooral veel te leren hebben van andere wezens. Jos de Mul toont aan dat in het Symbioceen cultuur, techniek en natuur samenwerkingsverbanden met elkaar aangaan. Wouter Kusters neemt onder de loep wat er gebeurt met onze houding en onze emoties als we de ramp die de klimaatcrisis is daadwerkelijk tot ons laten doordringen. Als we onze uitsterfelijkheid onder ogen zien, betoogt Lisa Doeland, pas dan kunnen we ons écht tot de klimaatcrisis verhouden. Dergelijk catastrofaal denken is nodig, betoogt Mark Leegsma, om het probleem van de klimaatcrisis helder in het vizier te krijgen. Daar tegenover betoogt Ralf Bodelier dat we niet té somber naar de toekomst moeten kijken, want de mens heeft weliswaar een probleem veroorzaakt, maar heeft ook de scheppende eigenschappen die nodig zijn op er weer uit te komen. Maar ons voortbestaan als mensheid is zeker niet het enige probleem, door de klimaatcrisis staat ook onze menselijkheid onder druk, betoogt Harriët Bergman, want de klimaatcrisis is niet slechts een ramp voor toekomstige generaties, maar ook voor huidige generaties in de Global South.

Voor verder details en aanmelding, zie de website van de ISVW.