Jos de Mul, Het levensconcept in tijden van corona. Lezing voor Herensocieteit Totis Viribus. Molenhoek, 13 oktober, 2021.

Jos de Mul. De transitie naar Homo Sapiens 3.0. Lezing in het kader van de NextTransitions lezingen 2021. Rotterdam/Teams, 5 november, 2021, 12:00-13:00. Toegang via het openbare Teams kanaal Next Transitions.

De minor Natuur, Mens en Technologie van Hogeschool Rotterdam organiseert in samenwerking met Kenniscentrum Creating010 vier inspirerende online lezingen via Teams in het kader van ‘Next Transitions’: actuele maatschappelijke uitdagingen met een blik op de nabije toekomst.
Je bent van harte uitgenodigd om te participeren bij een of meerdere lezingen.
Je hoeft je niet aan te melden. Ga gewoon op het juiste tijdstip via deze link naar het openbare Teams kanaal ‘Next Transitions’ en sluit aan bij de videocall. Je kunt ook naar het Teams kanaal via de code: zhonri6, dan ben je lid van de Next Transitions community.
De lezingen zijn onderdeel van het programma van de minor Natuur, Mens en Technologie en zijn ook toegankelijk voor genodigden. Een lezing bestaat uit een presentatie, vragen en een discussie, onder leiding van een moderator. We hebben beperkte tijd. Daarom is het de bedoeling dat je je van te voren voorbereidt, zodat een geïnformeerde discussie mogelijk is. Er is voor iedere lezing materiaal beschikbaar. Zie hiervoor het onderstaande programma:

 'Nieuw levensbegrip markeert einde neoliberaal tijdperk.' Ad Verbrugge in gesprek met Jos de Mul in De Nieuwe Wereld. 2 September 2021. Te zien en te beluisteren op YouTube.

Ad Verbrugge in gesprek met Jos de Mul, hoogleraar wijsgerige antropologie en haar geschiedenis aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, over het boek van Denis Noble: ‘De Muziek van het Leven.’ “Nature en nurture zijn niet wezenlijk onderscheiden. Ze beïnvloeden elkaar.” Sinds de tijden van Descartes wordt de wetenschap beheerst door de overtuiging dat de werkelijkheid in tweeën is gesplitst. Er is het materiële aspect, dat functioneert als een mechanisme, en het spirituele aspect, dat zich aan dit mechaniek onttrekt. Onze tijd erfde van Descartes slechts het eerste, materiele perspectief. Nog altijd houden de meeste natuurwetenschappers er een reductionistisch, deterministisch en mechanistisch beeld van de natuurlijke werkelijkheid op na. Ten onrechte, zegt wijsgerig antropoloog Jos de Mul, want het verschil tussen lichaam en geest is lang niet zo groot als men misschien wel denkt. In het werk van bioloog Denis Noble wordt een beeld van het leven geschetst dat ver af ligt van de reductionistische mainstream, vertegenwoordigd door neo-Darwinisten als Richard Dawkins: “Het leven is een samenspel.” Een ode aan het ritme van de natuur, met Jos de Mul.

Jos de Mul. Genetisch zuiver? Het mensbeeld in het tijdvak van CRISPR-CAS9. ISVW Zomerschool Filosofie van nu. Leusden, 24 augustus 2021.

Jos de Mul. Post-truth. Lezing tijdens het OOA Web seminar Adviseren in de post-truth samenleving. Het tijdperk van de verleiding. Zoom, 27 oktober, 2020. 

Adviseren in de post-truth samenleving. Het tijdperk van de verleiding. Een tijd waarin iedereen zijn/haar eigen kanaal heeft om zich mee te profileren, om informatie mee te delen. Een tijdperk waarin ieder zijn eigen waarheid heeft en beleeft. Ook als adviseurs hebben we ermee te maken.

Op 27 oktober gingen Jos de Mul, Marc Josten en Mark van Twist op de Dag van de Adviseur tijdens een live-webinar met elkaar in gesprek over de driehoek van verleiden, adviseren en de waarheid in de post-truth samenleving. Zij deelden hun visie en gingen dieper in op de verschillende visies. Dit leverde een heel interessant webinar op.

Jos de Mul. Deelname Round Table AI Ethics: Risk Assessment in Finance. Volksbank/Zoom, 14 oktober 2020. 

Meine Pieter van Dijk & Jos de Mul. China. Vriend of vijand? Rotterdam, HOVO Summerlab, 22 en 24 juni 2020. 

De uitbraak van het coronavirus was aanleiding voor allerlei mensen om China de les te lezen. Het land reageerde te laat, beperkte de vrijheid van meningsuiting van artsen en verwijderde kritische berichten direct van social media. Is hier sprake van ondoordacht handelen, of komt het falen van een communistisch systeem pijnlijk naar buiten? Docenten prof. Meine Pieter van Dijk en prof. Jos de Mul vertellen u graag meer.

Jos de Mul. De domesticatie van het noodlot in tijden van corona. OKW Lezing. Apeldoorn: , 15 september, 2021.

Huis voor Schoone Kunsten, Gigant, Nieuwstraat 377 te Apeldoorn. Telefoon: 055 521 63 46. Woensdag 15 september, 20:00 uur

In zijn boek ‘De domesticatie van het noodlot. – De wedergeboorte van de tragedie uit de geest van de technologie’ (vijfde druk 2016) bespreekt Jos de Mul de verschillende manieren waarop de mensheid heeft getracht het noodlot te domesticeren: van de heroïsche affirmatie van het noodlot in de tragische cultuur van de Grieken en de deemoedige acceptatie van de goddelijke voorzienigheid in het christendom, naar de ‘afschaffing’ van het noodlot in de moderne, op technologische beheersing gerichte samenleving.

In zijn boek betoogt hij dat we in onze huidige, postmoderne samenleving een wedergeboorte beleven van het tragische in het domein waarin we het juist niet verwachten, de technologie. Waar we dachten noodlot te kunnen beheersen door de technologie, lijkt de technologie zelf de mens noodlottig te worden. In zijn lezing zal De Mul dit illustreren aan de hand van de coronapandemie, die in belangrijke mate het gevolg is van wereldwijd vervoer van mensen en dieren met moderne transportmiddelen en de ontsluiting van oerwouden ten behoeve van de winning van grondstoffen, waardoor de contacten tussen virussen en mensen op ongekende wijze worden geïntensiveerd.

Virussen blijken daarbij de fundamentele kenmerken te vertonen van het tragische: ze zijn zowel ambigu als ambivalent. Ambigu, omdat ze zich bevinden tussen leven en levenloos (ze parasiteren op de levensprocessen van levende organismen) en zowel vreemd als eigen zijn (het zijn indringers in ons lichaam, maar hun DNA maakt inmiddels 5% uit van het menselijk DNA). Bovendien zijn ze ambivalent: ze zijn onontbeerlijk voor het functioneren van het menselijk lichaam, maar ze kunnen ook dodelijk zijn. Dat ambigue en ambivalente maakt virussen bijzonder unheimlich. Daarmee lijken virussen op gastarbeiders, zonder welke de economie niet kan functioneren, maar die tegelijkertijd bij velen angst en afkeer veroorzaken.

Jos de Mul. De wittebroodsweken van de sociale media. Bijlage 10 jaar Arabische Lente. Trouw, 19 maart 2021, 4-5.

De Arabische Lente wordt vanwege de rol die de sociale media erin speelden ook wel de Facebook-revolutie genoemd. Het is echter maar de vraag of die rol zo groot én het effect zo positief was. Wat leren de films op het Arab Filmfestival ons daarover?

De Arabische Lente, die van december 2010 tot de zomer 2012 in het Midden-Oosten en Noord-Afrika woedde en in onder meer Iran (2011), China (2011) en Oekraïne (2013) opstanden tegen autoritaire regimes inspireerde, geldt als een belangrijke historische gebeurtenis. Niet alleen vanwege het domino-effect en de val van autoritaire regimes in Tunesië, Egypte, Jemen en Libië, maar ook omdat sociale media er een belangrijke rol in gespeeld zouden hebben.
Omdat de massamedia in veel Arabische landen onder controle staan van autoritaire regimes, was de potentiële politieke impact van Twitter en Facebook er wellicht nog groter dan in landen met een vrije en kritische pers. In 2009 werd de Arabische versie van Facebook geïntroduceerd, waardoor een potentieel publiek van 250 miljoen mensen werd ontsloten en er een online publieke ruimte ontstond waarin ook vrouwen en minderheden een stem kregen. Omdat vanaf 2010 in het gebruiksvriendelijk Twitter ook foto’s en videoclips konden worden bekeken, bereikte de revolutionaire boodschap ook digibeten en laag-geletterden.

Jos de Mul & Kirsten Pols,  Helmuth Plessner: Lichamelijkheida als Verlossing? Amsterdam: Filosofisch café Felix & Sofie. Amsterdam/Zoom, 23 februari, 2021, 20:00-21:30 uur. 

Link: https://eur-nl.zoom.us/j/97470758276

De filosofie buigt zich al jaren over de vraag wat de mens is. Maar al te graag benadrukken we dat we beschikken over allerlei intelligente vermogens, waarmee we onszelf tenminste kunnen onderscheiden van dieren. Aristoteles sprak van de mens als een zoön logon echon: een ‘woordhebbend dier’. Dit ‘babbelende wezentje’ werd binnen Latijnse kringen met liefde omgevormd tot een ‘redelijk wezen’, een animal rationale. Onze geliefde rede gaf ons het benodigde houvast en in het oppermoment van twijfel stonden Descartes en Kant klaar om de rede van nieuwe onbetwistbare funderingen te voorzien.

Als gedurende de 19de en 20ste eeuw de twijfel terugkeert en men zich afvraagt of de essentie van de mens überhaupt wel vast te stellen is, stelt Heidegger dat de mens in ieder geval een wezen is dat zich kan verhouden tot haar eigen dood. Opnieuw treffen we een ‘peinzende’ mens, die via ‘gepieker’ haar eigen bestaan vorm kan geven. Echter, vatten we het menselijk bestaan wel voldoende door enkel en alleen gericht te zijn op dergelijke geestelijke activiteiten?

De Duitse filosoof Helmuth Plessner (1892 – 1985) was van mening dat de mens eerder begrepen moest worden op grond van haar lichamelijke verhouding tot de wereld. Mede geïnspireerd door zijn lamme rechterarm verdiepte hij zich in de materiële condities van het menselijk bestaan, waarmee hij nieuwe onderscheidingen tussen planten, dieren en mensen wist te formuleren. De mens – als een schijnbaar uniek wezen binnen deze indeling – dient altijd een letterlijk standpunt in te nemen, een positie ten opzichte van zichzelf en haar omgeving. Vanuit dit gedachtegoed wist Plessner allerlei antropologische wetten te formuleren, waaronder het idee dat de mens van nature kunstmatig zou zijn.
Hoewel Plessner een lange tijd het onderspit delfde ten opzichte van tijdgenoten als Heidegger, krijgt zijn denken langzamerhand de aandacht die het verdient. Echter, impliceert zo’n hard onderscheid tussen planten, dieren en mensen geen gedateerd antropocentrisme? En bevat een duiding van wat de mens is op grond van haar lichamelijkheid ook niet opnieuw achterhaalde ‘essentie’? Op zulke vragen is geen gemakkelijk antwoord te formuleren, maar des te meer vormen ze een reden om een avond in het denken van deze wat ondergesneeuwde filosoof te duiken. Dit zullen we doen onder leiding van Kirsten Pols en Jos de Mul, die tevens in zullen gaan op de waarde van Plessner’s filosofische antropologie voor sociaal-culturele, technische én politieke vraagstukken. Wat kunnen wij tegenwoordig nog met het gedachtegoed van Plessner?