Jos de Mul. Paniek in de Polder. Polytiek in tijden van populisme. Rotterdam: Lemniscaat, februari 2017.

Uitgebreide en geactualiseerde editie met twee extra hoofdstukken en een nieuwe inleiding over populisme ten tijde van Trumps ‘tweetocratie’

Er waart een spook door Europa en omstreken – het spook van het populisme. Het multiculturalisme is failliet verklaard, de rechtsstaat en parlementaire democratie staan onder druk, de Europese Unie kraakt in haar voegen. Donald Trump heeft de vs in de populistische vaart der volkeren opgestuwd en Marine Le Pen, Viktor Orbán, Bart De Wever en onze eigen Geert Wilders ruiken de macht. Er heerst paniek in de Polder.

Helder en met de nodige humor analyseert Jos de Mul het wedervaren van de vaderlandse politiek sinds de moord op Pim Fortuyn. Hij schrijft over schaatsende moslima’s, wedergeboren verlichters, eurosceptische nationalisten en islamofobe populisten.

Daarbij pleit hij voor een ‘verlichte polytiek’ die de paniek buiten de Polder houdt en het tragisch besef erbinnen. Tegenover mono- en multiculturalisten verdedigt hij een ‘interculturele’ invalshoek: we moeten aanvaarden dat culturen zich voortdurend vermengen, met alle spanningen en verrijkingen van dien, en de succesvolle mengvormen krachtig stimuleren.
 

Voorpublicat ies nieuwe editie:

2017-02-24 (Vrij Nederland) We moeten niet méér democratie, maar bétere democratie

2017-03-25 (Trouw) Polder Wilders het kabinet in

2017-03-01 (Gereformeerd Dagblad) Populist is in zijn nopjes met sociale media

2017-03-02 (Friesch Dagblad) Populist is in zijn nopjes met sociale media

Over de eerste editie schreef de pers:

‘Het is niet gering wat Jos de Mul overhoop haalt, en als hij iets aantoont, is het dat Polder-denken allerminst saai, kleurloos, clichématig of vervelend hoeft te zijn.’
– Rob Hartman in De Groene Amsterdammer

‘Terecht noemt Afshin Ellian Jos de Mul in zijn ‘hartelijke afbeveling’ een ‘vrolijke interculturalist’ en een ‘onverbeterlijke postmodernist’.’
– Arnold Heumakers in nrc Handelsblad

‘Jos de Mul is uit op energie opwekkend conflict.’
– Carel Peeters in Vrij Nederland

"De voorliggende essays dragen m.i. bij tot een vernieuwd en beter debat dan het tot nog toe gevoerd is, wat een hele verdienste is." (lees de hele recensie)
– Bart Haers, in De Verwondering.

"Met dit pleidooi staat De Mul haaks op de tijdgeest" (lees de hele recensie)
– Bert Altena in Wij. Verbindt de verschillen.

"Boeiend en intregerend is het pleidooi van De Mul voor een verlichte polytiek waarin zijn filosofie van cultuur, politiek en religie in kort bestek scherp en helder samengevat wordt. [...] Behalve een breed georiënteerde academische filosoof met originele ideeën is hij, zoals blijkt uit dit boek ook een politiek geëngageerde essayist met een geheel eigen filosofisch doordachte inbreng in het publieke debat." (lees de hele recensie)
– Wim Couwenberg in Civis Mundi, mei 2011.

"Hoewel De Mul zich aantoonbaar niet schaamt voor zijn postmoderne voorliefde, zijn de principes die hij ontwikkelt uiterst scherpzinnig en bovendien zeer bruikbaar voor Christelijke politiek." (lees de hele recensie)
Henk den Uijl in Opunie, 4 november 2011.

"In Paniek in de Polder analyseert De Mul op heldere en overtuigende wijze wat er aan de hand is in de huidige Nederlandse politiek. Maar daarbij blijft het niet: hij biedt tevens een creatieve oplossing om uit de politieke impasse te geraken. In tijden van politieke turbulentie buitelen wetenschappers over elkaar heen met een verklaring. Zie bijvoorbeeld Waarom is de burger boos? van Maarten van Rossem, Van regentenmentaliteit tot populisme van Henk te Velde en  van publicist Bas Heijne. Ze illustreren dat het debat over populisme minstens zo populair is als het populisme zelf.
Jos de Mul – hoogleraar filosofie van mens en cultuur – sluit met zijn boek bij dit rijtje aan. Maar tegelijkertijd onderscheidt hij zich positief van zijn voorgangers in een poging een oplossing te formuleren voor de impasse waarin de huidige politiek volgens hem verkeert." 
– Roeland Harms in 8Weekly

"Zijn pleidooi voor  het ‘interculturalisme’ – als alternatief voor het multiculturalisme –  is boeiend en verfrissend"
- Addie Schulte, Boekenstrijd. 23 maart 2017.

Interviews over het boek in de geschreven pers:

'Polderen is het beste antwoord op de huidige paniek'. Interview met Ivana Ivkovic. Filosofie Magazine. Mei 2011,

Interviews over het boek op radio en televisie:

Interview in OBA Live. Donderdag 31 maart 2011:19.00 uur, radio 5, televisie Salto en Spirit24

Interview met Wim Brands in VPRO Boeken. Zondag 3 april 2011:11.00 uur, Nederland 1.

Jos de Mul. Leven voorbij de genen. Lezing Studium Generale Erasmus Universiteit Rotterdam. Erasmus Paviljoen, 16:00 uur. 

Biologie heeft grote invloed op ons mensbeeld. Na Darwin overheerst een visie waarin alles wat leefde gezien werd als uitkomst van de evolutionaire ‘survival of the fittest’. Bioloog Richard Dawkins bracht de mens terug tot een voertuig van zelfzuchtige genen en Dick Swaab reduceert de essentie van de mens tot de processen van het brein. 

Maar doen we hiermee recht aan wat de mens is? Volgens hoogleraar filosofie Jos de Mul (EUR) betekent dit een nihilistische blikvernauwing. In deze lezing over bioloog Denis Noble (Oxford) stelt De Mul (EUR) dat zélfs de biologie ruimte laat voor een veel positievere kijk op het menselijk leven.

Nadere informatie

Leven voorbij de genen
Lezing
Dinsdag 3 mei | 16.00 - 17.30 uur
Erasmus Paviljoen, Erasmus Universiteit Rotterdam
Toegang: gratis

Reserveer hier voor de lezing Leven voorbij de genen van Jos de Mul

Jos de Mul. Turingeluurs.  Kunstmatige intelligenties in de films Her, Ex machina en Uncanny. Lezing Studium Generale TU Delft, 26 april 2016,12:40-13:30.

Robots hebben wat beeldvorming betreft een belabberd jaar achter de rug. Oxford University voorspelde dat vijftig procent van de huidige banen binnen twintig jaar door robots zullen zijn overgenomen. En ook de vrees van de beroemde natuurkundige Stephan Hawking dat superieure kunstmatige intelligenties wel eens een einde zouden kunnen betekenen voor het menselijk ras, haalde voorpagina’s. Wie meende dat het zijn tijd nog wel zou duren, werd opgeschrikt door het nieuws dat in 2014 voor de eerste keer een kunstmatige intelligentie is geslaagd door de “Turingtest´, die bepaalt of een kunstmatige intelligentie zich kan meten met de mens.

Dat robots in rap tempo onze leefwereld binnendringen en daarbij de verbeelding prikkelen laat zich ook aflezen in de recente films Her (2013), Ex Machina (2015) en Uncanny (2015). Al deze films handelen over een liefdesrelatie tussen mens en een meer of minder menselijk uitziende robot en telkens staat Turings vraag centraal of het mogelijk is zo’n androide robot van een mens te onderscheiden, en telkens loopt het slecht af voor de mens. Maar wanneer robots zozeer op mensen gaan lijken dat ze niet langer kunnen worden onderscheiden, dringt zich tegelijkertijd de niet minder ongemakkelijke vraag op of wij zelf niet ook – in de woorden van de filosoof Daniel Dennett “vochtige” – robots zijn. Je zou er Turingeluurs van worden!

Jos de Mul is hoogleraar Wijsgerige Antropologie aan de Erasmus Universiteit. In zijn boek Kunstmatig van nature bespreekt hij de betekenis van recente ontwikkelingen in de robotica, neurowetenschappen en biotechnologie voor ons zelfbegrip en dagelijks leven.

Jos de Mul. Noble versus Dawkins. DNA is not the program of the concert of life. Vrij Nederland #13, 2 april, 2016, 77-81.

Forty years ago Richard Dawkins’ book The Selfish Gene launched Neo-Darwinism to the general public. It is still as controversial as it was then. Philosopher Jos de Mul examines the case of Dawkins' biggest critic: Denis Noble.

Text: Jos de Mul

Illustrations: Siegfried Woldhek

IT IS FORTY YEARS since the publication of Richard Dawkins' book The Selfish Gene, published in Dutch as De zelfzuchtige genen. Over evolutie, agressie en eigenbelang. This text of 'orthodox neo-Darwinism’ (Dawkins' own words) sold 1 million copies in more than 25 languages. Probably since Darwin's On the Origin of Species (1859) no other biology book has had such a huge influence both on general public understanding of what it is to be human, and on scientific research, not only in the life sciences, but also in the social sciences and humanities. It is a particularly radical book which with its brilliantly worded message - that organisms are not much more than temporary vehicles for their immortal genes – expresses a reductionist, dramatically deterministic and ultimately nihilistic image of humanity.
 

Jos de Mul. Denis Nobles 'kruistocht' tegen het neodarwinisme. In: Denis Noble, De muziek van het leven. Biologie voorbij de genen. Amsterdam: Amterdam University Press, 2016, 11-30.

Wat is leven? Decennia wetenschappelijk onderzoek heeft het menselijk genoom in kaart gebracht. Vanuit het perspectief van genen, zoals voorgesteld in Richard Dawkins’ bekende bestseller The Selfish Gene, zijn levende wezens slechts tijdelijke voertuigen voor de genetische codes. Maar in De muziek van het leven laat de wereldvermaarde fysioloog Denis Noble zien dat we voor een goed begrip van het leven voorbij de genen moeten gaan. Het genoom behelst maar één aspect van het menselijk leven. Om het leven echt te kunnen begrijpen moeten we op verschillende niveaus tegelijk kijken.

Het leven is volgens Noble met een symfonie te vergelijken, waarin de bladmuziek (genen), de instrumenten (cellen), de secties in het orkest (organen) en de componist (de evolutie) allemaal even onontbeerlijk zijn. De auteur weeft deze muziekmetafoor door zijn verhaal en verduidelijkt zo ideeën die anders voor niet-wetenschappers lastig te begrijpen zijn. In een elegante, persoonlijke stijl ontwikkelt Noble een overtuigend alternatief voor Dawkins’ genetisch reductionisme en beschrijft hij hoe leven voortkomt uit de even complexe als fascinerende interacties tussen verschillende niveaus binnen het organisme, en tussen organisme en omgeving.

De muziek van het leven wordt in- en uitgeleid door filosoof Jos de Mul. Hij geeft een begrijpelijk en helder overzicht van de moderne evolutieleer en genetica, plaatst Nobles belangwekkende boek in de context van actuele debatten over de beperkingen van het neodarwinisme, en bespreekt de implicaties daarvan voor ons mensbeeld.

Denis Noble (1936) is emeritus hoogleraar van de University of Oxford en bioloog en fysioloog, en een van de bedenkers van de systeembiologie.

‘verrassend eenvoudig te lezen…. Het kan iedereen worden aanbevolen die is geïnteresseerd in het fundament van het leven.’
– Science Magazine

‘zeer aansprekend’
– The Guardian

Jos de Mul. 'Survival of the fittest metaphor'. In: Denis Noble, De muziek van het leven. Biologie voorbij de genen. Amsterdam: Amsterdam University Press, 2016, 193-221

Wat is leven? Decennia wetenschappelijk onderzoek heeft het menselijk genoom in kaart gebracht. Vanuit het perspectief van genen, zoals voorgesteld in Richard Dawkins’ bekende bestseller The Selfish Gene, zijn levende wezens slechts tijdelijke voertuigen voor de genetische codes. Maar in De muziek van het leven laat de wereldvermaarde fysioloog Denis Noble zien dat we voor een goed begrip van het leven voorbij de genen moeten gaan. Het genoom behelst maar één aspect van het menselijk leven. Om het leven echt te kunnen begrijpen moeten we op verschillende niveaus tegelijk kijken.

Het leven is volgens Noble met een symfonie te vergelijken, waarin de bladmuziek (genen), de instrumenten (cellen), de secties in het orkest (organen) en de componist (de evolutie) allemaal even onontbeerlijk zijn. De auteur weeft deze muziekmetafoor door zijn verhaal en verduidelijkt zo ideeën die anders voor niet-wetenschappers lastig te begrijpen zijn. In een elegante, persoonlijke stijl ontwikkelt Noble een overtuigend alternatief voor Dawkins’ genetisch reductionisme en beschrijft hij hoe leven voortkomt uit de even complexe als fascinerende interacties tussen verschillende niveaus binnen het organisme, en tussen organisme en omgeving.

De muziek van het leven wordt in- en uitgeleid door filosoof Jos de Mul. Hij geeft een begrijpelijk en helder overzicht van de moderne evolutieleer en genetica, plaatst Nobles belangwekkende boek in de context van actuele debatten over de beperkingen van het neodarwinisme, en bespreekt de implicaties daarvan voor ons mensbeeld.

Denis Noble (1936) is emeritus hoogleraar van de University of Oxford en bioloog en fysioloog, en een van de bedenkers van de systeembiologie.

‘verrassend eenvoudig te lezen…. Het kan iedereen worden aanbevolen die is geïnteresseerd in het fundament van het leven.’
– Science Magazine

‘zeer aansprekend’
– The Guardian

Jos de Mul. Deelname aanhet symposium Down to Earth. De geesteswetenschappen en het (grote) publiek. Radboud Universiteit Nijmegen: Grotius1.170, 11 maart 2016, 13:30-16:30.

Moet ons onderzoek altijd toegankelijk & nuttig zijn, of is de oproep tot “valorisatie” juist te ver doorgeslagen?

Hoe verhoudt (wetenschappelijke) kennis zich tot vorm, medium en publiek?

Wat kunnen universiteiten doen om het imago van de humanities te verbeteren?

Jos de Mul. Red de mens! Maar waarvaneigenlijk? Lezing in het kader kader van het NextNature evenement Save the Humans @ The Hoxton. Amsterdam: The Hoxtin: Herengracht 255, 1016BJ Amsterdam, 11 februari 2016, 20:00-23:00.

BEFORE HUMANS BECOME ROBOTS?

Technology and nature…rarely considered to be peas in a pod, until you meet Next Nature, that is. These guys will change the way you think; they’re all about seeing the planet not as a static concept with humans as its antagonist, but seeing ourselves and nature as one, unpredictably changing concept – and tech as a big part of that. With brand new software (3-D printed organs, food, plants, anyone?) and crazy genetic surprises, they’ll prove that biology and technology can be each other’s best friends after all.

The evening will centre around Next Nature’s newest book “Save The Humans," which is all about that bond between us and 'the robots.' Philosopher, artist and scientist (and head of Next Nature) Koert Van Mensvoort will kick off the evening, then there’ll be commentary on the coffee-table-book-gone-smart by co-author Mieke Gerritzen, followed by a talk on  Homo sapiens 3.0 by Jos de Mul, and an introduction to “The Modular Human” by Floris Kaayk. 

‘Course, there’ll be drinks flowing because all the learning is thirsty work, right? Humour, humans, a bit of smarts and a bit of booze – NOT A BAD NIGHT! 

Tickets available now through Hoxtown: http://bit.ly/nnnsave

Jos de Mul. Gemedieerd vertrouwen  in de overheid Een wijsgerig-antropologisch perspectief op veiligheid en vertrouwen. In: Bas Haring, Jos de Mul, Liesbeth van Zoonen, Valerie Frissen, Michiel de Lange, Chris Sigaloff & & Wieteke Vrouwe. Essay Estafette, reflecties op de toekomst van de digitale overheid. Den Haag: Ministerie van BZK, 2016, 19-36.

In zijn Visiebrief digitale overheid van 23 mei 2013 heeft de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties aangegeven dat de burger in 2017 al zijn zaken met de overheid via internet moet kunnen regelen. Uit het in december 2013 gepubliceerde onderzoeksrapport De burger gaat digitaal stelt de Nationale ombudsman dat een meerderheid van de burgers in ons land dat streven ondersteunt. Dat is niet zo gek, aangezien zij in hun rol als consument reeds massaal zijn overgestapt op online winkelen, het via het internet regelen van bankzaken, het doen van boekingen van vakantiereizen etc. Digitale dienstverlening door de overheid is om dezelfde redenen aantrekkelijk: zij is 24 uur per dag beschikbaar, belooft een forse tijdsbesparing op te leveren en de zaken kunnen bovendien comfortabel vanuit de huiskamer worden geregeld.

De enquête, die de Nationale ombudsman in samenwerking met het consumentenprogramma TROS Radar uitzette, en waarop door ruim 48.000 burgers werd gereageerd, leert evenwel dat de burger in weerwil van deze positieve grondhouding opvallend weinig vertrouwen heeft in de deugdelijkheid van de digitale dienstverlening van de overheid. Bijna de helft heeft geen fiducie in de veiligheid van de ICT-systemen van de overheid, ruim een derde heeft geen vertrouwen in de manier waarop de overheid met de gegevens omgaat, en bijna een vijfde van de respondenten geeft aan wel eens met verkeerde gegevens in overheidssystemen te hebben gestaan. Op een schaal van tien scoort geen enkele overheidsinstantie op het vlak van de digitale dienstverlening hoger dan een mager zeventje (de RWD doet het nog het best met een 6,9), terwijl bijna een kwart een onvoldoende krijgt (waarbij de UWV met een 4,8 het slechtste rapportcijfer krijgt). Deze lage waardering brengt de Nationale ombudsman ertoe de overheid op te roepen gerichte actie te ondernemen om het vertrouwen in de digitale overheid te versterken.[1]

Dat is natuurlijk gemakkelijker gezegd dan gedaan. Met dit essay beoog ik een bijdrage te leveren aan de ontwikkeling van een meer betrouwbare digitale overheid door de op het eerste gezicht paradoxale tegenstelling tussen enerzijds de bereidheid van de burger ‘digitaal te gaan’ en anderzijds diens gebrek aan vertrouwen in de digitale dienstverlening van de overheid aan een nadere analyse te onderwerpen. Ik zal betogen dat deze paradox samenhangt met het sterk gemedieerde karakter dat het vertrouwen in de informatiesamenleving heeft gekregen. Waar in de traditionele gemeenschap vertrouwen vooraleerst een interpersoonlijk karakter bezat, en in de moderne staat de gestalte aannam van een meer afstandelijk systeemvertrouwen, daar wordt het vertrouwen in de informatiesamenleving in toenemende mate gemedieerd door voor de burger onzichtbaar functionerende informatietechnologieën, waarvan de effecten het vertrouwen in de digitale overheid van binnenuit dreigen uit te hollen.

Teneinde deze stelling te onderbouwen, zal ik in het eerste deel van het essay stilstaan bij de betekenis van de begrippen ‘veiligheid’ en ‘vertrouwen’ en een aantal aanverwante noties. In het tweede deel zal ik een aantal kenmerken van de informatiesamenleving beschrijven die betrekking hebben op het vertrouwen, om vervolgens in het derde deel in te gaan op de uitdagingen én kansen die het gemedieerde vertrouwen met zich meebrengt voor een overheid die het vertrouwen van de burger in haar digitale dienstverlening wil versterken of terugwinnen.

Jos de Mul. Het genadeloze noodlot. Filosofiecafé Zuthpen, 21 februari 2016.