Jos de Mul, Sleutelen zullen we! Kunstmatig van nature 1: genetica. Trouw, 25 januari 2014, Letter en Geest, 4-8.

Dit voorjaar houdt de filosoof Jos de Mul drie lezingen die zijn gebaseerd op het door hem geschreven Essay voor de Maand van de Filosofie 2014, Kunstmatig van nature. Onderweg naar Homo sapiens 3.0. De lezingen handelen over de impact van genetica, neurotechnologie en robotica voor de toekomst van de mens, en worden na afloop in Trouw gepubliceerd. De eerste daarvan vond dinsdag 21 januari 2014  plaats in het Academiegebouw van de Universiteit Utrecht.

De twintigste eeuw was met de auto, het vliegtuig, de telefoon, de kerncentrale, de computer en de televisie de eeuw van de fysica. Wanneer we kijken naar de omvang en de snelheid van de ontwikkelingen in de genetica, dan heeft het er alle schijn van dat de eenentwintigste de eeuw die van de biotechnologie wordt. De ontwikkelingen op dat terrein zullen grote economische, maatschappelijke en ethische implicaties hebben.

In de afgelopen decennia is het DNA-onderzoek verschoven van de analoge wereld van de biologie naar de digitale wereld. Zo kunnen  computerprogramma’s als Biospice niet alleen simulaties maken van processen in bestaande cellen, ze kunnen ook het gedrag van gemodificeerde genen en genetische netwerken in silico (met behulp van een computersimulatie) analyseren en voorspellen. Wat programmeerbaar is, kunnen wetenschappers in veel gevallen ook in vitro (in de reageerbuis) en in vivo (in levende organismen) realiseren, door middel van genetische modificatie van bestaande organismen of de productie van synthetische organismen. Het onderzoek is de afgelopen jaren verschoven van het lezen naar het schrijven van de genetische code.

Jos de Mul.Wittgenstein 2.0. Filosofisch lezen en schrijven na de ‘mediatic turn’. Leuven: Hoger Instituut voor Wijsbegeerte, 23 november, 2013.

Op zaterdag 23 november 2013 van 14u. tot 19u. vindt in de Kardinaal Mercierzaal van het Hoger Instituut voor Wijsbegeerte de Studiedag van het Wijsgerig Gezelschap te Leuven en de Jubileumviering van het Tijdschrift voor Filosofie plaats. Wij hopen van harte u op dit dubbelevenement te mogen begroeten. Het thema van de studiedag is dit jaar Filosofie en nieuwe media.

Programma:

14u00 Verwelkoming
14u10 Peter-Paul Verbeek: In medias res: over media, mediatie, en het engagement van de filosofie
15u10 Karl Verstrynge: ‘Brave new world’. Virtuele media en hun lotgevallen
16u10 Koffiepauze
16u30 Jos de Mul: Wittgenstein 2.0. Filosofisch lezen en schrijven na de ‘mediatic turn’
17u15 Discussie
17u30 Voorstelling van het jubileumnummer van het Tijdschrift voor Filosofie
17u40 Receptie
19u00 Einde

Praktisch: Datum: zaterdag 23 november 2013 Locatie: Kard. Mercierzaal van het Hoger Instituut voor Wijsbegeerte, Kard. Mercierplein 2, 3000 Leuven
Deelname is gratis. Vooraf inschrijven is wel gewenst. Dat kan via e-mail: Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. of telefonisch: 016 32 88 89. Aanmelden graag voor 5 november.

Jos de Mul. It takes three to tango! Invited lecture at the colloquium Europa's hoogste goed. Rotterdam: Erasmus University Rotterdam, November 22, 2013.

Naar aanleiding van het emeritaat van bijzonder hoogleraar prof.dr. Donald Loose en het honderdjarig bestaan van de Erasmus Universiteit Rotterdam organiseert de Faculteit der Wijsbegeerte het colloquium "Europa's hoogste goed".Keynote spreker is prof. dr. Rémi Brague (Paris Sorbonne, München, Boston en lid van de Académie des Sciences Morales et Politiques) met zijn lezing Why Europe is in need of a strong concept of the good. Met zijn werk Europe la voie romaine (E: Eccentric culture) verwierf hij bredere mondiale bekendheid. Brague is een eminent kenner van Europa's complexe culturele identiteit, zowel van haar antieke en middeleeuwse als moderne bronnen. Hoewel het boek in 14 talen vertaald werd, was het tot op heden niet in het Nederlands beschikbaar. Na zijn lezing op de Erasmus Universiteit Rotterdam wordt de Nederlandse vertaling Europa - de Romeinse weg aangeboden aan Brague.Naast de lezing van Brague is er in de ochtend een interdisciplinairpanel in het Nederlands betreffende "Europa's hoogste goed" waarin wijsgerige, economische, historische en sociale aspecten daarvan worden belicht. Sprekers zijn prof.dr. J. de Mul (FW), dr.  L. Noordergraaf (ESE, EUC), prof.dr. W. Schinkel (FSW) en drs. J. Hengstmengel (FW). Voorzitter is filosoof prof.dr. Ger Groot (FW).Het colloquium eindigt met het afscheid van prof.dr. Loose, die na negentien jaar werkzaam te zijn geweest aan de Faculteit der Wijsbegeerte met emeritaat gaat. Hij bezette aldaar de bijzondere leerstoel 'Wijsbegeerte en katholieke levensbeschouwing', ingericht door de Stichting Thomas More. Ter afsluiting van zijn tijd aan de Erasmus Universiteit Rotterdam zal prof.dr. Loose zijn afscheidscollege geven: "Europa's hoogste goed".

Jos de Mul, Tragisch besef in Athene. Interview met  Maarten Meester. Website Filosofie Magazine, 1 oktober 2013.

Jos de Mul hield tijdens het wereldcongres filosofie in Athene – 3000 deelnemers – een voordracht over de tragedie, en hoe het noodlot iedereen kan treffen. Jürgen Habermas sprak over internationale solidariteit. Geschiedenis en actualiteit verweven in een land getroffen door crisis. ‘De Grieken voelen zich vernederd door Europa en klampen zich vast aan hun grootse verleden.’

Tot een paar maanden voor aanvang bleef onduidelijk of het congres überhaupt wel zou doorgaan, vertelt Jos de Mul, hoogleraar filosofie van mens en cultuur aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. ‘Het vindt iedere vijf jaar plaats. In 2008 is besloten het volgende congres in Athene te houden, dus op het moment dat de crisis net aan het uitbreken was. Dat heeft tot veel problemen geleid. Het gastland betaalt normaal gesproken, maar naar ik heb begrepen moest financieel van veel kanten worden bijgesprongen. Van welke kanten precies weet ik niet – ik ben niet betrokken geweest bij de organisatie. Maar zowel de Griekse organisatoren als de bestuurders van de International Federation of Philosophical Societies vertelden dat ze de organisatie maar op het nippertje rond hadden gekregen.’

‘Het merendeel van de vele honderden lezingen werd gehouden in The School of Philosophy. Aan dat gebouw alleen al kun je zien hoe trots de Grieken zijn op de filosofie: dat is zo groot dat er zeven van onze faculteiten inpassen. Nu was dat die naam wel een tikkeltje misleidend, want het gebouw bleek alle humaniora te huisvesten. Het hoofdprogramma met de plenaire lezingen vond plaats in het grote auditorium. Op sommige momenten bleek dat nog te klein, zoals bij de openings- en de sluitingsceremonie, en toen Jürgen Habermas zijn lezing hield – dat wilde iedereen nog wel meemaken, want die filosoof is inmiddels al 84.'

Jos de Mul. ‘We spelen met vuur. We kunnen niet anders’. Interview met Marcel ten Hooven. De Groene Amsterdamer 41. 3 October 2013, 39-41.

Heerlijke nieuwe wereld

De wereld bevindt zich op een snijvlak. De alomtegenwoordige crisis - niet alleen in de economie, maar ook in de politiek en het milieu - doet vermoeden dat er een tijdperk is afgesloten. ‘Niets wordt meer als vroeger', betogen politici van links tot rechts. Maar hoe wordt het dan wel? Hoe moeten we de huidige crises begrijpen, wat kunnen we verwachten van de stormachtige technologische ontwikkelingen, wat betekent dit voor ons mensbeeld, en waar gloort er hoop? In een serie interviews met De Groene Amsterdammer buigen de meest toonaangevende denkers van het moment, uit binnen-en buitenland, zich over deze vragen - en komen al tastend tot een antwoord: hoe ziet die heerlijke nieuwe wereld eruit?

Al eeuwenlang wenden mensen de techniek aan om het noodlot uit hun bestaan te weren, tot dusver tevergeefs. Zal het wel lukken nu met de bio- en informatietechnologie lichaam en geest object van techniek worden? Nee, zegt filosoof Jos de Mul, en dat is niet erg.

door Marcel ten Hooven beeld Bob Bronshoff

Zó kun je de geschiedenis volgens filosoof Jos de Mul ook lezen. Het christendom, met zijn belofte van geluk in het hiernamaals, kon mensen nog enigszins verzoenen met het aardse lijden, maar na het verlies van betekenis van dat geloof als cultuurvormende factor hadden ze er alle belang bij het aardse leven te verbeteren en veraangenamen. Verlost van het geloof in een Schepper gaven ze nu de eigen scheppingsdrang ruim baan. De omnipotente wetenschapper Francis Bacon schreef begin zestiende eeuw over de “wonderlijke werken’ van de wetenschap die “de natuur op de pijnbank’ legden, om haar dienstbaar te maken aan de mens. Dankzij de wetenschappelijke revolutie in industrie en landbouw werden visioenen over een beter leven op aarde in snel tempo werkelijkheid.

Wat is de essentie van de technologische revolutie van nu? Dat lichaam en geest van de mens zelf het ultieme object van de wetenschap zijn geworden. Dankzij de bio- en informatietechnologie kunnen we meer dan ooit voor God spelen, hoe ontoereikend onze middelen in vergelijking met de almacht ook zijn. De industriële revolutie had destijds een ongekende invloed op het leven van de mens, op de maatschappij en de politiek. Wat zal de impact van de informatie- en biotechnologische revolutie zijn? De experimenten met zichzelf bieden de mensen zowel de belofte van een bevrijding van het lijden, als het schrikbeeld van een macht die hen uit de handen glipt. Brengt de technologische revolutie de Heerlijke Nieuwe Wereld nabij of neemt de techniek de mens over?

Jos de Mul. Europa: het tragische continent. Lezing in het kader Identifying Europe. Twente Biennale. Enschede, 26 mei 2013.

Datum: Zondag 26 mei  11-17 u  Locatie: Rijksmuseum Twenthe Toegang: regulier tarief RMT of passepartout Twente Biennale.

Een programma met diverse optredens, presentaties en lezingen in het kader van Twente Biennale 2013 in samenwerking met Twentse Salon van Rijksmuseum Twenthe. Mmv Pieter Steinz, Jos de Mul en vele anderen.

Jan van Oers. Schipperen tussen enthousiasme en ironie. In gesprek met Jos de Mul. Schoolbestuur. Nummer 2, Maart 2013.

De pater familias wordt van oudsher geassocieerd met waardigheid en gezag. Geldt dat ook nog in onze tijd? Voor ons als geëmancipeerde burgers! Kijken wij nog met bewondering op naar onze gezagsdragers? In de pedagogische literatuur wordt ‘leiding geven’ (Führen) als een wezenlijke categorie beschouwd naast het ‘groeien’ en ‘laten groeien’ (Wachsenlassen). Als je van een kind verwacht dat het slaagt in het leven moet je hem niet alleen liefdevol en vol verwachting tegemoet treden maar hem op gezette momenten ook aanspreken en streng zijn. Met zo’n uitspraak hebben wij moeite. Wijst dat op een mogelijk gezagsvacuüm? Pim Fortuyn sprak destijds over De verweesde samenleving. Om het probleem van dit vacuüm verder te doordenken spreken we met professor dr. Jos de Mul, hoogleraar filosofie van mens en cultuur aan de Erasmus Universiteit Rotterdam.

Jos de Mul. Virtuele ruimte. Lezing in het kader van de Honours course Denkruimte en Denken over Ruimte. Nijmegen: Radboud Universiteit. 10 mei 2013.

Als we over de wereld om ons heen nadenken dan maken we al snel onderscheid tussen het hier en het daar, tussen dichtbij en veraf, tussen deze plek en een andere plek, tussen binnenland en buitenland, het globale noorden en het globale zuiden, tussen stad en land, tussen de noordelijke en de zuidelijke Euro-ruimte, tussen bevriende en vijandige staten, tussen centrum en periferie, tussen onze omgeving hier en nu en het land van onze dromen. Maar we spreken ook over ruimte in overdrachtelijke zin, als we het hebben over ‘budget-ruimte’ of ‘onderhandelingsruimte’ etc.. Het begrip ‘ruimte’ is niet meer weg te denken. Eigenlijk kunnen we de wereld om ons heen helemaal niet beschrijven zonder, dat we gebruik maken van het begrip ruimte. Zonder ruimte geen gedachte. En onze gedachten draaien veelal om ruimtes. Maar wat bedoelen we nu precies met het begrip ruimte? Ruimte is dus veel meer dan alleen maar ‘lengte x breedte x hoogte’. In de verschillende disciplines reikend van filosofie, psychologie, taalwetenschap, geografie, natuurkunde, etc. wordt verschillend over Ruimte gedacht en ook in de loop der tijd hebben deze opvattingen over ruimte zich veranderd en verder ontwikkeld. In deze cursus willen we aan de hand van een aantal sprekende voorbeelden uit verschillende disciplines nadenken wat ruimte dan eigenlijk voor ons betekent en hoe dit ons denken over de wereld om ons heen mede bepaalt.

Jos de Mul. Europa: het tragische continent. Lezing voor de Eenheid Strategische Advisering (ESA) van Buitenlandse Zaken. Den Haag, 10 april 2013.

Jos de Mul. Identiteit: Wie denken we dat we zijn? Deelname aan Filosofisch Kwintet. Live uitzending vanaf de Filosofie Nacht in de Beurs van Berlage op 12 april 2013, Nederland 1, 00.10-01.00.

Live uitzending vanaf de Filosofie Nacht in de Beurs van Berlage op 12 april 2013 00.10-01.00 op Nederland 1, met als thema: Identiteit: Wie denken we wel dat we zijn? Gedurende zes afleveringen gaan Clairy Polak en Ad Verbrugge met telkens drie gasten op zoek naar de antwoorden op vragen als: Wie zijn wij Nederlanders, wat heeft ons gemaakt tot wat wij zijn, wie zijn wij aan het worden en waarom zijn we juist dezer dagen toch zo op zoek naar onze identiteit?

Gasten in deze aflevering:

Liesbeth Noordegraaf-Eelens is filosoof en econoom en verbonden aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam. Noordegraaf-Eelens onderzoekt (economische) thema's als verantwoordelijkheid, onzekerheid, vertrouwen, risico’s, waarde en communicatie.

Jos de Mul is hoogleraar wijsgerige antropologie en hoofd van de leerstoelgroep filosofie van mens en cultuur aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam. Zijn onderzoek richt zich onder andere op de filosofische antropologie en de filosofie van informatie en communicatietechnologieën.

Willem Frijhoff is emeritus hoogleraar geschiedenis van de nieuwe tijd aan de Vrije Universiteit Amsterdam en bijzonder hoogleraar aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam. Het onderzoek van Frijhoff is onder andere gericht op historische processen van cultuuroverdracht en het collectief geheugen.

Klik op de afbeelding om een fragment van het programma te bekijken.