Jos de Mul. Datbase identiteit. Lezing op het Brainwash Festival. Amsterdam: Agnietenkapel, 24 oktober 2015, 18:00 uur.

Welke  invloed hebben sociale media zoals Facebook op onze identiteitsvorming? Jos de Mul zal de stelling verdedigen dat deze media onze identiteit transformeren tot een database identiteit. Daarbij zal hij niet alleen uitleggen wat dat begrip betekent maar ook ingaan op de vraag of we daar blij of verdrietig van moeten worden.

Jos de Mul. Waarom we robots zo vrezen. Trouw.  Zaterdag 19 september, 2015. Letter & Geest, 4-7.

Hoe mooier en slimmer robots zijn, des te groter de existentiële angst die ze bij ons oproepen. Ze krenken ons narcisme, zo laten recente films  krachtig zien. Maar is dat terecht?

Robots hebben wat beeldvorming betreft een belabberd jaar achter de rug. Oxford University voorspelde dat robots binnen twintig jaar 50 procent van de huidige banen zullen inpikken. In juli waarschuwden wetenschappers voor de ontwikkeling van ‘vliegende robots’, autonome drones, die zonder menselijke aansturing een doelwit selecteren en uitschakelen. En ook de vrees van de beroemde natuurkundige Stephan Hawking dat superieure kunstmatige intelligenties wel eens een einde zouden kunnen betekenen voor het menselijk ras, haalde de voorpagina’s.

Jos de Mul. Denkwegen. Omzwervingen van een filosofisch toerist. Kroegcollege Wijsgerige Faculteitsvereniging ERA. Rotterdam: Kaapse Brouwers, Veerlaan 19-D, 10 juni 2015, 20.30-21.30 uur.

Prof. dr. Jos de Mul reist heel wat af. Op dit moment werkt hij aan een boek over zijn filosofische reisverhalen, met de voorlopige titel Denkwegen. Omzwervingen van een filosofisch toerist. Het zijn veelal reportages, met een humoristische ondertoon, van reizen die hij in het kader van zijn werk maakte en waarvan een deel in de afgelopen jaren onder andere in het Cultureel Supplement van de NRC en de bijlage Letter & Geest van Trouw zijn gepubliceerd. In zijn kroegcollege komt hij hierover vertellen. De perfecte afsluiter voor de vakantie!

Jos de Mul. Terug naar de natuur? Nee, bedankt. Trouw. Letter en Geest. Zaterdag 2 mei, 2015, 4-7.

De Vereniging Natuurmonumenten, die op 22 april j.l. precies 110 jaar bestond, hield ter gelegenheid daarvan in Amersfoort een voorjaarsforum over natuurinnovatie onder de prikkelende titel ‘Technologie, natuurlijk’. Jos de Mul was een van de sprekers op dit forum. De volgende tekst is een ingekorte versie van zijn lezing.

Niet terug, maar vooruit naar de natuur!

En dan: wat is natuur nog in dit land? Een stukje bos, ter grootte van een krant. De dichter Bloem zat er, domweg gelukkig in de Dapperstraat,  niet echt mee, maar veel Nederlanders wel. De Vereniging Natuurmonumenten driekwart miljoen leden - daar kunnen politieke partijen slechts van dromen.

De vereniging beweert dat de natuur ernstig wordt bedreigd. We lezen op de website: “In een dichtbevolkt land is natuur extra kwetsbaar. Daarom beschermt Natuurmonumenten natuurgebieden, waardevolle landschappen en cultureel erfgoed. Overal in Nederland. Voor iedereen. Die natuur stellen we veilig tot in de eeuwigheid door natuur aan te kopen, te beheren en toegankelijk te maken voor iedereen.” 

Mooi. Maar wat zijn precies die natuurgebieden, welke landschappen zijn het waard behouden te worden, en wat maakt een natuurgebied tot cultureel erfgoed?

Freek Kallenberg. "Ook een gewone koe is kunstmatig". Interview met Jos de Mul. Down to Earth, jrg. 5, nr. 26, december 2014, 14-17.

Filosofische vragen zijn eeuwig, maar de antwoorden zijn telkens verschillend. Daarom moet een filosoof de urgente vragen van zijn tijd vatten. Indachtig deze woorden van de Duitse filosoof Wilhelm Dilthey, op wiens werk hij promoveerde, besloot Jos de Mul zich na zijn promotie te richten op de belangrijkste thema's en vraagstukken van onze tijd. In de jaren negentig was dat de informatietechnologie. Daarover schreef hij onder meer het boek Cyberspace Odyssee (2002), dat met de Socrates Wisselbeker bekroond werd. De laatste jaren richt De Mul zich ook op de biotechnologie, de neurowetenschappen en robotica.

“Ik ben geen nerd die door de techniek als zodanig gefascineerd is, maar vooral door wat technologieën met ons doen en hoe ze ons en ons zelfbegrip veranderen”, licht De Mul zijn fascinatie voor technologieën toe op zijn werkkamer aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, waar hij hoogleraar wijsgerige antropologie is.

“Filosofisch gezien is het interessant dat we onszelf altijd hebben begrepen vanuit de technologie. Plato vergelijkt in zijn dialoog Theaetetus het geheugen met een wastablet. Tijdens de industrialisatie zag men het hart als een pomp en nu spreken we van de hersenen als computer. Dit zijn natuurlijk metaforen, maar veel mensen nemen het heel letterlijk.”

Hans Wetzels. Marshall McLuhan, orakel van het elektronische tijdperk. Interview met Cris van der Hoek en Jos de Mul. De Groene Amsterdammer. 11 December  2014, 12-13.

De Canadese mediafilosoof Marshall McLuhan profeteerde in de jaren zestig al dat de wereld onder invloed van nieuwe media zou samenkomen in een ‘mondiaal dorp’. Media zijn niet alleen gebruiksvoorwerpen, maar geven ook vorm aan onze leefomgeving.

Een leven zonder  smartphone is nog maar moeilijk voor te stellen; offline leven is al helemaal geen optie meer. Inmiddels lijken datastress en internetverslaving de welvaartsziekten van deze tijd. Zijn wij zulke slaven van de moderne media geworden dat we er geen controle meer over hebben? Het zou een goed onderwerp zijn voor Marshall McLuhan, de mediafilosoof die nadacht over hoe elektroni­sche communicatiemedia de moderne maat­schappij fundamenteel en voor een groot deel onbewust hebben veranderd. Want we begrij­pen niet echt wat media met onszelf en met de samenleving doen, constateerde de Canadees vijftig jaar geleden al in zijn standaardwerk Understanding Media.

Jos de Mul. De zwermgeest. Een filosofische reflectie op neurotechnologie. Oisterwijk: Culturele Kring, 9 december 2014.

Idoya, een resusaapje, bestuurt met behulp van diep in zijn hersenen geplaatste elektroden vanuit een laboratorium in de Verenigde Staten, de humanoïde robot CB-1 in Japan. In de medische wereld wordt ‘deep brain stimulation’ toegepast bij mensen die lijden aan pijnsyndromen, epilepsie en de ziekte van Parkinson.

Google Glass voegt een extra laag informatie toe aan het beeld dat wij van de wereld vormen. De koppeling van het menselijk brein aan de machine is in volle gang. Disciplines als de informatica, neurowetenschappen en biotechnologie zijn begonnen het leven op aarde op een fundamentele wijze te veranderen.

Wat betekenen deze technologische ontwikkelingen voor ons zelfbegrip? En zullen zij ook leiden tot een transformatie van de menselijke levensvorm? De focus in de lezing zal gericht zijn op de ontwikkeling van collectieve intelligentie door de koppeling van individuele geesten met behulp van computernetwerken en neurale interfaces.

Moeten we deze ontwikkeling beschouwen als een onvermijdelijke stap in de evolutie van de mens of juist uit alle macht proberen de creatie van een dergelijke trans- of posthumane ‘zwermgeest’ te stoppen?

Jos de Mul. De domesticatie van het noodlot. De wedergeboorte van de tragedie uit de geest van de technologie. Rotterdam: Lemniscaat, herziene 5de druk, inclusief nieuw voorwoord, 2016, 338 p.

1ste druk: 2006; 2de druk: 2007; 3de druk: 2009; 4de druk: 2014
ISBN-10: 90 77070 86 9 (Nederland)
ISBN-13: 987-90 77070-86-4
ISBN-10: 90 77070 86 9 (België)
ISBN-13: 987-90-289-4219-6 (België)
(Nederland)

Het noodlot. Vroeg of laat klopt het bij ieder mens aan de deur: een ongeval, oorlogsgeweld, een ongeneeslijke ziekte en uiteindelijk de dood. Hoewel het noodlot onvermijdelijk is, kunnen we er niet mee leven. In dit boek onderzoekt Jos de Mul drie verschillende manieren waarop de mensheid heeft getracht het noodlot te domesticeren: de heroïsche affirmatie van het noodlot in de tragische cultuur van de Grieken, de deemoedige acceptatie van de goddelijke voorzienigheid in het christendom en de ‘afschaffing’ van het noodlot in de moderne, technologische samenleving. Daarbij werpt hij een verrassend nieuw licht op hedendaagse vormen van tragiek, zoals de ramp met de MH17, de strijd tegen het moslimfundamentalisme en de uitbesteding van onze moraal aan technologieën.

‘Seneca heeft opgemerkt dat velen hun noodlot hebben gevonden doordat ze het trachtten te ontlopen. De schrijver van dit boek behoort tot degenen die het noodlot juist opzoeken in de hoop eraan te ontkomen.’ – Jos de Mul

Klik op de 'Lees meer' link voor recensies, interviews, en sociale media.

Jos de Mul. De zwermgeest. Een filosofische reflectie op neurotechnologie. Bilthoven: Bilthovense Kring voor Wijsbegeerte en Psychologie, 15 december 2014.

Idoya, een resusaapje, bestuurt met behulp van diep in zijn hersenen geplaatste elektroden vanuit een laboratorium in de Verenigde Staten, de humanoïde robot CB-1 in Japan. In de medische wereld wordt ‘deep brain stimulation’ toegepast bij mensen die lijden aan pijnsyndromen, epilepsie en de ziekte van Parkinson.

Google Glass voegt een extra laag informatie toe aan het beeld dat wij van de wereld vormen. De koppeling van het menselijk brein aan de machine is in volle gang. Disciplines als de informatica, neurowetenschappen en biotechnologie zijn begonnen het leven op aarde op een fundamentele wijze te veranderen.

Wat betekenen deze technologische ontwikkelingen voor ons zelfbegrip? En zullen zij ook leiden tot een transformatie van de menselijke levensvorm? De focus in de lezing zal gericht zijn op de ontwikkeling van collectieve intelligentie door de koppeling van individuele geesten met behulp van computernetwerken en neurale interfaces.

Moeten we deze ontwikkeling beschouwen als een onvermijdelijke stap in de evolutie van de mens of juist uit alle macht proberen de creatie van een dergelijke trans- of posthumane ‘zwermgeest’ te stoppen?

Plaats, Tijd, Prijs

Jos de Mul. Het doemscenario van Stephen Hawking. Interview met Paul Witteman. Buitenhof. Nederland 1, 12:00 tot 13:10.

Gaat de mens het verliezen van de robot? Stephen Hawking, wereldberoemd natuurkundige, is daar bang voor. Is zijn angst terecht? Wat zullen robots en slimme computers allemaal kunnen en wat doen ze met ons mensbeeld? In Buitenhof een gesprek met filosoof Jos de Mul die gespecialiseerd is in de relatie tussen mens en machine. Zie ook de boeken Kunstmatig van nature en De domesticatie van het noodlot van Jos de Mul.