Jos de Mul. De domesticatie van het noodlot. De wedergeboorte van de tragedie uit de geest van de technologie. Kampen: Klement, 2de druk, 2007, 336 p.

1de druk, 2006
ISBN-10: 90 77070 86 9 (Nederland)
ISBN-13: 987-90 77070-86-4
ISBN-10: 90 77070 86 9 (België)
ISBN-13: 987-90-289-4219-6 (België)
(Nederland)
Uitverkocht. Vanaf vierde, herziene en van nieuw voorwoord voorziene druk verkrijgbaar bij Uitgeverij Lemniscaat. Volg koppeling naar nieuwe druk.

Het noodlot. Vroeg of laat klopt het bij ieder mens aan de deur: een ongeval, een  alles  verterende  jaloezie,  een  ongeneeslijke  ziekte,  oorlogsgeweld,  een verslaving,  en  uiteindelijk  de  dood.  Hoewel  het  noodlot  onvermijdelijk  is, kunnen we er niet mee leven. In dit boek onderzoekt De Mul drie verschillende manieren waarop de Europese mens heeft getracht het noodlot te temmen en te domesticeren: de heroïsche affirmatie van het noodlot in de tragische cultuur van de Grieken, de deemoedige acceptatie van de goddelijke voorzienigheid in het christendom en de ‘afschaffing’ van het noodlot in de moderne, technische samenleving. Zowel de natuur als de cultuur worden maakbaar. Met technologieën als genetische manipulatie lijken we ons lot en onze toekomst zelfs volledig in eigen hand te nemen. De auteur argumenteert daarentegen dat de onbeheersbaarheid van de technologie onze cultuur opnieuw een tragische dimensie verleent.

Aan de hand van klassieke tragedies als Prometheus ontketend, Antigone en Medea en de tragische romans van Hermans en Houellebecq werpt De Mul een verrassend nieuw licht op hedendaagse vormen van tragiek, zoals Hirsi Ali’s strijd tegen het moslimfundamentalisme, het gevecht rond de ‘ondode’ patiënt Terri Schiavo, de moord op de peuter Savanna en de uitbesteding van onze moraal  aan  kunstmatige  intelligenties.  Daarbij  knoopt  hij  aan  bij  vijfentwintig eeuwen tragedie-interpretatie van Aristoteles via Hegel, Nietzsche, Freud en Heidegger  tot  aan  Steiner  en  Eagleton,  en  bij  recent  menswetenschappelijk onderzoek van Dawkins tot Dalrymple. Een lucide kijk op ‘de wedergeboorte van de tragedie uit de geest van de technologie’.

Een lucide kijk op de terugkeer van het tragische in onze vertechnologiseerde en geglobaliseerde wereld.

Klik op de 'Lees meer' link voor recensies, interviews, en sociale media.

Jos de Mul. De domesticatie van het noodlot. De wedergeboorte van de tragedie uit de geest van de technologie. Kampen: Klement, 2006, 336 p.

ISBN-10: 90 77070 86 9 (Nederland)
ISBN-13: 987-90 77070-86-4
ISBN-10: 90 77070 86 9 (België)
ISBN-13: 987-90-289-4219-6 (België)
(Nederland)
Uitverkocht. Vanaf vierde, herziene en van nieuw voorwoord voorziene druk verkrijgbaar bij Uitgeverij Lemniscaat. Volg koppeling naar nieuwe druk.

Het noodlot. Vroeg of laat klopt het bij ieder mens aan de deur: een ongeval, een  alles  verterende  jaloezie,  een  ongeneeslijke  ziekte,  oorlogsgeweld,  een verslaving,  en  uiteindelijk  de  dood.  Hoewel  het  noodlot  onvermijdelijk  is, kunnen we er niet mee leven. In dit boek onderzoekt De Mul drie verschillende manieren waarop de Europese mens heeft getracht het noodlot te temmen en te domesticeren: de heroïsche affirmatie van het noodlot in de tragische cultuur van de Grieken, de deemoedige acceptatie van de goddelijke voorzienigheid in het christendom en de ‘afschaffing’ van het noodlot in de moderne, technische samenleving. Zowel de natuur als de cultuur worden maakbaar. Met technologieën als genetische manipulatie lijken we ons lot en onze toekomst zelfs volledig in eigen hand te nemen. De auteur argumenteert daarentegen dat de onbeheersbaarheid van de technologie onze cultuur opnieuw een tragische dimensie verleent.

Aan de hand van klassieke tragedies als Prometheus ontketend, Antigone en Medea en de tragische romans van Hermans en Houellebecq werpt De Mul een verrassend nieuw licht op hedendaagse vormen van tragiek, zoals Hirsi Ali’s strijd tegen het moslimfundamentalisme, het gevecht rond de ‘ondode’ patiënt Terri Schiavo, de moord op de peuter Savanna en de uitbesteding van onze moraal  aan  kunstmatige  intelligenties.  Daarbij  knoopt  hij  aan  bij  vijfentwintig eeuwen tragedie-interpretatie van Aristoteles via Hegel, Nietzsche, Freud en Heidegger  tot  aan  Steiner  en  Eagleton,  en  bij  recent  menswetenschappelijk onderzoek van Dawkins tot Dalrymple. Een lucide kijk op ‘de wedergeboorte van de tragedie uit de geest van de technologie’.

Een lucide kijk op de terugkeer van het tragische in onze vertechnologiseerde en geglobaliseerde wereld.

Klik op de 'Lees meer' link voor recensies, interviews, en sociale media.

Jos de Mul. De domesticatie van het noodlot. De wedergeboorte van de tragedie uit de geest van de technologie. Kampen: Klement, 3de druk, 2008, 336 p.

1de druk, 2006; 2de druk, 2007
ISBN-10: 90 77070 86 9 (Nederland)
ISBN-13: 987-90 77070-86-4
ISBN-10: 90 77070 86 9 (België)
ISBN-13: 987-90-289-4219-6 (België)
(Nederland)
Uitverkocht. Vanaf vierde, herziene en van nieuw voorwoord voorziene druk verkrijgbaar bij Uitgeverij Lemniscaat. Volg koppeling naar nieuwe druk.

Het noodlot. Vroeg of laat klopt het bij ieder mens aan de deur: een ongeval, een  alles  verterende  jaloezie,  een  ongeneeslijke  ziekte,  oorlogsgeweld,  een verslaving,  en  uiteindelijk  de  dood.  Hoewel  het  noodlot  onvermijdelijk  is, kunnen we er niet mee leven. In dit boek onderzoekt De Mul drie verschillende manieren waarop de Europese mens heeft getracht het noodlot te temmen en te domesticeren: de heroïsche affirmatie van het noodlot in de tragische cultuur van de Grieken, de deemoedige acceptatie van de goddelijke voorzienigheid in het christendom en de ‘afschaffing’ van het noodlot in de moderne, technische samenleving. Zowel de natuur als de cultuur worden maakbaar. Met technologieën als genetische manipulatie lijken we ons lot en onze toekomst zelfs volledig in eigen hand te nemen. De auteur argumenteert daarentegen dat de onbeheersbaarheid van de technologie onze cultuur opnieuw een tragische dimensie verleent.

Aan de hand van klassieke tragedies als Prometheus ontketend, Antigone en Medea en de tragische romans van Hermans en Houellebecq werpt De Mul een verrassend nieuw licht op hedendaagse vormen van tragiek, zoals Hirsi Ali’s strijd tegen het moslimfundamentalisme, het gevecht rond de ‘ondode’ patiënt Terri Schiavo, de moord op de peuter Savanna en de uitbesteding van onze moraal  aan  kunstmatige  intelligenties.  Daarbij  knoopt  hij  aan  bij  vijfentwintig eeuwen tragedie-interpretatie van Aristoteles via Hegel, Nietzsche, Freud en Heidegger  tot  aan  Steiner  en  Eagleton,  en  bij  recent  menswetenschappelijk onderzoek van Dawkins tot Dalrymple. Een lucide kijk op ‘de wedergeboorte van de tragedie uit de geest van de technologie’.

Een lucide kijk op de terugkeer van het tragische in onze vertechnologiseerde en geglobaliseerde wereld.

Klik op de 'Lees meer' link voor recensies, interviews, en sociale media.

 Jos de Mul. Kunstmatig van nature. Onderweg naar Homo sapiens 3.0. Vlaardingen: Bibliotheek, 20 november, 2017, 19:30-21:30 uur.

Hoe zal de toekomstige mens er uitzien? Wat kunnen we daar op basis van huidige ontwikkelingen in de wetenschap nu reeds over zeggen?

In zijn lezing naar aanleiding van zijn boek Kunstmatig van nature. Onderweg naar Homo sapiens 3.0 (Rotterdam: Lemniscaat, 2^de druk 2016) bespreekt Jos de Mul de betekenis van recente ontwikkelingen in de robotica, neurowetenschappen en biotechnologie voor ons zelfbegrip en dagelijks leven.

Wat te denken van de Japanse humanoïde robot Miim, ontworpen door Kazuhito Yokoi, die kan dansen, zingen en kleding showen op de catwalk? Zullen dergelijke robots dankzij erotische programmatuur, net als in de sciencefiction-serie Real Humans, een commercieel succes worden?

Of neem het experiment van de Amerikaanse neurowetenschapper Miguel Nicolelis die elektroden in de hersenen van een resusaapje heeft aangebracht om de neuronenactiviteit tijdens zijn bewegingen te registeren. De aldus verkregen informatie brengt via het internet elders in de wereld de robot CB-1 in beweging. Een kleine stap voor de robot, maar een gigantische sprong voor het aapje – en mogelijk in de nabije toekomst ook voor dwarslaesiepatiënten.

Op biotechnologisch gebied heeft men alternatieven ontwikkeld voor het DNA het ‘bouwplan’ van al het leven. Terwijl de evolutie ooit bestond uit natuurlijke selectie, betreden we met deze alien genetics het tijdperk van kunstmatige selectie. Mogen we hiermee planten, dieren en mensen ‘verbeteren’?

Deze nieuwe technologieën vergroten niet alleen onze kennis van het leven op aarde – ze zijn allang begonnen dat leven fundamenteel te transformeren. Wie we zijn en wat we willen worden, is meer dan ooit een open vraag, een opgave. Zijn wij, ‘de eeuwig toekomstigen’ volgens Nietzsche, onderweg naar Homo sapiens 3.0?

Lode Delputte. Bent u dat gescheld op sociale media ook zo beu? Waarom we het stilaan gehad hebben met Twitter- en Facebooktirades (interview met Jeroen Van Laer en Jos de Mul). De Morgen, zaterdag 26 augustus, 2017.

Ik schreeuw, dus ik ben

De sociale media staan witheet van nijd. Tussen links en rechts woedt ook in Vlaanderen een verbale oorlog. Gezond voor het democratische debat is die toestand niet, en dat hebben veel burgers stilaan door. 'Er ontstaat een nieuwe behoefte aan respect.'

Door Lode Delputte

Het was de voorbije weken weer woelig op Twitter en andere sociale media. Heel wat reacties die de Gentse wetenschapsfilosoof Maarten Boudry ontving na zijn omstreden uitspraak dat jihadisten gevaarlijker zijn dan nazi's, waren te gortig om als weerwerk dienst te doen, ook al kwamen ze in sommige gevallen van collega-intellectuelen.

Nog op Twitter vergeleek een hoogopgeleide medewerker van Pallieterke - krijsende koren in zijn kielzog - CD&V-jongerenvoorzitter Sammy Mahdi met een van de verdachten van de aanslagen in Barcelona en Cambrils.

Toen David Van Reybrouck stelde dat Nederland zijn koloniale verleden onder ogen moest komen, waren velen ook daar de boosheid voorbij. Een op Facebook verspreide Open Letter To Europe die Stefan Hertmans op het poëzieplatform Versopolis publiceerde als onderdeel van een reeks essays over populisme, leverde de auteur dan weer een sliert aan rechts-nationalistische insulten op, veelal afkomstig uit Oost-Europa.  

Een verdere bloemlezing zullen we de lezer besparen, maar dat er nieuwe heftigheid in het dispuut geslopen is zullen weinigen tegenspreken. De breekpunten zijn talloos. Zeker onderwerpen als islam en migratie, de economische crisis en de ethisch evoluerende samenleving roepen replieken op die niet stroken met wat we zo graag de debatcultuur noemen.

Wie immers debat zegt, zegt welgemanierd meningsverschil. In de realiteit ontaardt het spreken vandaag echter vaak genoeg in multimediaal kafferen. Gegadigden die er zelf niet aan deelnemen, likkebaarden stiekem mee op sites als geenstijl.nl. 

Er is dus wel wat aan de hand. Een vaak terugkerende verklaring luidt dat onze samenleving de zaken na jarenlang eenheidsdenken weer scherper wil stellen. De consensus op grond waarvan bijvoorbeeld de naoorlogse verzorgingsstaat tot stand kwam, of de Europese eenmaking, moet wijken voor verse polarisering: links tegen rechts, open tegen gesloten enzovoort. Tussen beide kampen woedt een cultuurstrijd die volgens sommigen sinds Weimar niet meer gezien is.

Professor Jos de Mul (Erasmus Universiteit Rotterdam), auteur van het boek Paniek in de polder. Polytiek in tijden van populisme, nuanceert echter door te verwijzen naar de jaren zeventig.

“Toen was het debat ook heel scherp, hoor. Op (het bekende VPRO-zondagavondprogramma, ld) Zomergasten zat deze week bijvoorbeeld primatoloog Frans de Waal. De Waal refereerde aan het onderzoek dat Wouter Buikhuisen destijds voerde naar de biologische oorsprong van criminaliteit. Wel, dat kwam hem op zware scheldpartijen te staan waarin hij voor fascist werd uitgemaakt, met Mengele werd vergeleken en aan de schandpaal werd genageld. Ook toen, kort na de jaren zestig, was de breuklijn heel links-rechts.”

Toch ziet De Mul een belangrijk onderscheid met nu. “Het debat werd rationeler gevoerd. De marxistische ideologie woog zwaar door, maar de argumentatie was wel onderbouwd. Vandaag zie je daarentegen veel fact-free reasoning, zonder zorgvuldige bewijsgronden, zonder selectie en controle van wat er zoal gezegd wordt.”

Er heerst een wildgroei aan commentaren en opinies, stellen critici. Steeds meer mensen luchten hun mening terwijl steeds minder professionals de journalistieke basisinformatie nog produceren. Steeds minder mensen slagen erin hun eigen onwetendheid te erkennen, klaagde 40 jaar geleden ook de Oostenrijks-Britse filosoof Karl Popper al aan, terwijl onwetendheid en zelfonderzoek net de grondslag van de intellectuele eerlijkheid zijn.

Het probleem in politiek opvliegende tijden als deze is dat feitelijke precisie er niet langer toe doet. En dat in naam van het pluralisme ('alle meningen zijn aan elkaar gewaagd') een relativering is ontstaan die snel in wetteloosheid kan ontaarden - zie het fake nieuws, de post-waarheid en het tijdperk-Trump.

Jos de Mul. Visies op digitaal vertellen. Slotbeschouwing op het symposium Visies op digitaal vertellen. Nederlands letterenfonds/Dutch Foudation for Literature & Stichting Lezen. Amsterdam, 22 maart 2017.

Jos de Mul. Cognitive space, global brains, and the hive mind An evolutionary account of information and communication technologies. Invited lecture at Ritsumeikan University, Kyoto. July 22, 2016.

The emergence of information and communications technologies (ICTs) can be regarded as a milestone in the cognitive evolution of mankind, comparable to the two other major transitions of the cognitive structure of the genus Homo: the development of spoken language, and the invention of writing. In order to fully understand the new cognitive space disclosed by recent information and communication technologies, we have to situate it against the background of these two earlier transitions. It will be argued that new technologies like the internet, wireless communication and brain implants are part of an ongoing construction of a global brain and the emergence of a hive mind. 

Jos de Mul is the 2016  Visiting Professor at the Ritsumeikan University Kyoto. In the Spring Semeseter 2016 he will teach the course Destiny Domesticated. On Greek and Japanese tragedies.

Jos de Mul. Encyclopedias, hive minds and global brains. A cognitive evolutionary account of Wikipedia. Invited lecture at the Conference 'Reading Wikipedia', Trippenhuis Building KNAW, Kloveniersburgwal 29, Amsterdam, 23 november 2015.

International Academic Conference 'Reading Wikipedia'

10:00 - 17:00

One day academic conference in the KNAW on the occasion of the Erasmus Prize 2015 for the Wikipedia Community. Researchers, authors, activists and policy makers address topical issues around Wikipedia.

 

The Uniqueness of Wikipedia as a Platform
Keynote speech by José van Dijck, president KNAW (Royal Academy of Arts and Sciences).

Wikipedia and the Quest for Universal Knowledge
On the historical, cultural and philosophical aspects of Wikipedia. With Charles van den Heuvel, Jos de Mul, Sabine Niederer and Erinç Salor. Moderated by Frank van Vree.

Wikipedia as a Memory Institution. The Limits of the Open Model
On the role of knowledge institutions, freedom of information, public media and copyright. With Victoria Anderica, Phoebe Ayers, Christophe Depreter, Dimitar Dimitrov, Andres Guadamuz, Lucie Guibault, Bregtje van der Haak, Julia Reda and Heijo Ruijsenaars. Moderated by Paul Keller.

The Research Affordances of Wikipedia
On how Wikipedia itself can be a new source for academic research. With Fabian Flöck, Mark Graham, Brent Hecht, Ellen Rutten and Tommaso Venturini. Moderated by Richard Rogers.

Jointly organised by the Royal Netherlands Academy of Arts and Sciences, University of Amsterdam, European Cultural Foundation and Kennisland.
Entrance free of charge. Registration via KNAW.

Jos de Mul.Turingeluurs. Kunstmatige intelligenties in de films Her, Ex machina en Uncanny. Lezing in het kader van het Omega programma van het festival Film by the Sea. Vlissingen, 13 september 2015, 15 uur. 

Uncanny. David en Adam leiden een geïsoleerd bestaan. David is een briljante wetenschapper die sinds zijn afstuderen voor een privé-instelling werkt. Adam is zijn creatie, een artificiële intelligentie in de gedaante van een mens, die steeds meer het leven wil verkennen. Wanneer verslaggeefster Joy de twee een week lang volgt voor een artikel over David en zijn werk, begint Adam verrassend gedrag te vertonen. Kan Adam omgaan met zijn ‘gevoelens’ en kunnen David en Joy een manier vinden om hiermee om te gaan? 

Deze film maakt deel uit van het Omega programma, het programma voor wetenschap, geheugen en manipulatie van de geest. Op zondag 13 september om 15.00 uur wordt de film vertoond voorafgegaan door een inleiding van cultuurfilosoof en schrijver Jos de Mul. Deze lezing is inbegrepen in uw filmticket. De film start om 15.45 uur.

Special Import: Engels gesproken, Engels ondertiteld.

Jos de Mul. Hoe de overheid vertrouwen verspeelt - en kan heroveren. Trouw, Letter & Geest, 4 juli 2015, 4-7.

Online winkelen, vakantie boeken: we gebruiken massaal internet. Maar  de helft van de Nederlanders vertrouwt de ICT-systemen van de overheid niet erg, stelde de Nationale ombudsman in 2013 vast. Toch wil het kabinet dat we over twee jaar allemaal onze zaken met die overheid via internet regelen. 

Waar komt het wantrouwen tegen de overheid vandaan? En wat kan de overheid daartegen doen?