Jos de Mul. Filosofische sciencefiction. Publiekscollege in de serie Filmexperts van Filmtheater Fraterhuis. Zwolle: Filmtheater Fraterhuis, Celekwartier Zwolle, 21 november 2015, 11:00-14:00 uur.

De Fraterhuis Academie is sinds 2014 dé plek waar filmliefhebbers wat kunnen opsteken over binnen- en buitenlandse filmcultuur. Het Fraterhuis nodigt filmkenners uit om in één van onze filmzalen college te geven over aspecten uit de rijke filmgeschiedenis en cinematografische actualiteit.

Zaterdag 21 november
FILOSOFISCHE SCIENCEFICTION – Jos de Mul. Als hoogleraar Filosofie van Mens en Cultuur aan de Erasmus Universiteit Rotterdam is prof.dr. Jos de Mul onder meer gespecialiseerd in de impact van technologie op mens en cultuur. Hij is winnaar van de Socratesprijs en publiceert regelmatig wijsgerige essays in de dagbladen NRC, de Volkskrant en Trouw. Tot zijn boekpublicaties behoort onder andere Kunstmatig van nature. Onderweg naar Homo sapiens 3.0. Aan de hand van de televisieserie Real Humans en recente films als Her, Ex Machina en Uncanny vertelt hij over sciencefiction, robotica en de relatie tussen mens en machine. Zie voor een voorproefje zijn recente essay in Trouw over deze films.

Jos de Mul. Antigone Unplugged. Gesprek met regisseur Erik Snel na afloop van de theatervoorstelling Antigone unplugged van Theatergroep Aluin. Amsterdam: Theater Oostblok. Sajetplein 39, Amsterdam, 14 november 2015, 20:00 uur.

De tragedie van Sofokles gaat over een jonge vrouw die net zo eigengereid is als haar vader, de inmiddels afgezette koning Oidipous. Ze wil zich niet neer leggen bij het gezag van haar oom en voogd, Kreon, de nieuwe koning. Haar broers Eteokles en Polyneikes hebben elkaar gedood in de oorlog. Eteokles vocht voor het vaderland, Polyneikes voor de vijand. Daarom krijgt Eteokles van Kreon een staatsbegrafenis en blijft het lijk van Polyneikes onbegraven als schrikvoorbeeld liggen, ten prooi aan de zon en de gieren. Antigone negeert het verbod van de koning en probeert haar broer te begraven. Gestuurd door haar geweten en de wetten van de goden gaat ze in tegen het verbod van Kreon, omdat ze de wereldse wetten van ondergeschikt belang acht. Kreon is furieus. Beide argumenten klinken aanvankelijk aannemelijk. Maar al gauw verdwijnt de redelijkheid en staat er een koppige puber tegenover een heethoofdige heerser. Met rampzalige gevolgen.

Regisseur Erik Snel over Antigone: “Het mooie en universele van de tragedie is dat Antigone weliswaar vecht voor de goede zaak maar tegelijk steeds hardnekkiger de orde van de samenleving ondermijnt. Kreon is een koning die begint vanuit redelijkheid maar algauw totaal verstard raakt in het eigen gelijk. Het altijd actuele, tragische conflict tussen gevoel en verstand loopt volkomen uit de hand loopt en kost meer mensenlevens dan wie dan ook had voorzien. Als toeschouwer wordt het je niet makkelijk gemaakt om partij te kiezen en dat tot het eind toe vol te houden. Gevoelsmatig en verstandelijk schuurt het verhaal met onze moraal en dat maakt het stuk zo belangrijk. Voor mij gaat Antigone dan ook over het onderhouden van een lenige geest. Een die niet uit angst of bitterheid verstijft en krimpt.”

Antigone Unplugged is na Oidipous en Medea alweer de derde unplugged-voorstelling van Theatergroep Aluin. Zonder decor maar met de kracht van de tekst en het spel kan op elke locatie gespeeld worden. Van huiskamer tot schoollokaal, van binnentuin tot foyer.

Tekst: Sofokles
Vertaling: Gerard Koolschijn

Extra op 13 & 14 november theater Oostblok:

Eens per maand organiseert theater Oostblok in Amsterdam rond voorstellingen met grote thema’s, die stof tot nadenken geven, extra programma. Wetenschappers, schrijvers, andere kunstenaars of ervaringsdeskundigen delen hun kennis en gaan in gesprek.

Vrijdag 13 november een gesprek met rechtsfilosoof Iris van Domselaar over professionele moed en tragische keuzes in de rechtspraak. Ook als rechtspraak volledig aan alle kwaliteitseisen voldoet, is zij volgens Van Domselaar veel breekbaarder dan wordt gedacht. Een rechter moet soms tragische keuzes maken. Bijvoorbeeld bij de uithuisplaatsing van kinderen, als een op zichzelf juiste beslissing gepaard gaat met een tragisch verlies. Het tragische karakter van zo’n beslissing verdient volgens Van Domselaar expliciete erkenning. Zij noemt dat ‘een vorm van respect voor de verliezende burger.’

Zaterdag 14 november praten we met professor dr. Jos de Mul, hoogleraar filosofie van mens en cultuur aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, en regisseur Erik Snel. In 2004 schreef Jos de Mul een artikel in NRC getiteld ‘Het tragische continent’ waarin hij de aandacht vestigt op een naast Christendom en rationalisme, vaak veronachtzaamde traditie in Europa: de tragische. Nu, meer dan 10 jaar later wordt het belang ervan nog steeds onderschat.

Jos de Mul. Encyclopedias, hive minds and global brains. A cognitive evolutionary account of Wikipedia. Invited lecture at the Being Forum 2015. Beijing: Beijing University, November 7, 2015.

The Beijing Forum, initiated in 2004, is an annual event placed under the auspices of the Beijing Municipal Government. It is endorsed by the State Council and the Ministry of Education of the People’s Republic of China, and co-sponsored by Peking University, the Beijing Municipal Commission of Education, and the Korea Foundation for Advanced Studies. The November 2015 edition will mark its twelfth successful session.

The Beijing Forum, organized by Peking University, encourages the study of the humanities and social sciences in the Asia-Pacific region. It aims to facilitate international academic exchanges and trans-cultural discussions in order to foster social development, harmony between civilizations, and greater prosperity for mankind.

Held annually in Beijing, a city with a deep cultural tradition, the forum is an international academic event that advocates civilizational harmony, It brings together the world’s most eminent thinkers in order to stimulate the academic and cultural exchanges that are crucial for world peace and social progress. During the past years, the Beijing Forum has gathered a wealth of invaluable suggestions and insights that has helped generate outstanding academic advancement in the Asia Pacific region and around the world. The 2015 annual conference will uphold the Beijing Forum’s reputation, developed over the last decade, as one of the leading academic forums in the world.

Jos de Mul. Premodern, modern, and postmodern art in the age of globalization. Invited lecture at the symposium From Modernisation to Globalisation. Hangzhou, November 4, 2015.

Jos de Mul. The biotechnological sublime. Lecture at the Vrij Nederland Everything is algorithm session at the Brainwash Festival. Amsterdam, Agnietenkapel, 5PM, October 24, 2015.

Every once in a while we experience something extraordinary, something that lifts you above everyday reality . Such ‘awesome’ experiences might happen when we come across a magnificent landscape, hear a piece of music that really moves us, or when we fall deeply in love. Traditionally these kinds of extraordinary experiences are called “sublime”. In the following I will present some reflections on one particular kind of sublimity: the technological.

I will develop my  argument in three parts. First I will point out the meaning and history of the concept of the sublime. Next, I will argue that in de twentieth century, the sublime has transformed from a natural to a technological category. In the third and last part I will defend the thesis that in the age of sublime algorithms, the  sublime becomes a natural category again, which leaves us with some uncanny questions.

Jos de Mul. Datbase identiteit. Lezing op het Brainwash Festival. Amsterdam: Agnietenkapel, 24 oktober 2015, 18:00 uur.

Welke  invloed hebben sociale media zoals Facebook op onze identiteitsvorming? Jos de Mul zal de stelling verdedigen dat deze media onze identiteit transformeren tot een database identiteit. Daarbij zal hij niet alleen uitleggen wat dat begrip betekent maar ook ingaan op de vraag of we daar blij of verdrietig van moeten worden.

Jos de Mul. de Kentering: over Zen, kunst, technologie en zinvol geweld. Openingslezing Kunst10daagse Bergen. Bergen, 16 oktober, 2015.

Zo’n groot bestand?
Het was vast heel erg nuttig.
Nu is het weg.

Kunst heeft vele gezichten. Kunst kan – als decoratie of recreatie– ons leven veraangenamen, maar zij kan ook verontrusten, de vertrouwde kaders van de ervaring doorbreken en  zo een Kentering in ons bestaan teweeg brengen. In het laatste geval is kunst nauw verwant aan Zen. In de woorden van Zenmeester Daisetz T. Suzuki, “Zen bezit een revolutionaire geest, en wanneer zaken dreigen vast te lopen – zoals dat gebeurt wanneer we zuchten onder het gewicht van conventionalisme – doet Zen zich gelden en toont het zich als een destructieve kracht”. Net als grote kunstwerken verzet Zen zich tegen orde, omdat orde, van welke orde dan ook, ons verhindert de wereld te ervaren in haar volheid, die door geen enkel begrip, geen enkele vorm kan worden gevat.

In zijn lezing zal Jos de Mul ingaan op de rol die door Zen geïnspireerde kunst kan spelen in onze huidige door een technologische orde getekende cultuur. 

Jos de Mul. Sociale media, zwermgeesten en globale breinen. Lezing op de alumnidag van de Kring Psychologie. Nijmegen: Radboud Universiteit: Spinozagebouw. 3 oktober 2015, 1:00 uur.

Verbaast u zich ook in toenemende mate over het groeiende gebruik van de smartphone en tablet in uw directe omgeving? Wat is toch die aantrekkingskracht van communiceren via het internet en vooral van het lid zijn van sociale media?

In Nederland maken 5,3 miljoen mensen gebruik van Linkedin. 3,3 miljoen mensen hebben een account  op  twitter en 7,9 miljoen Nederlanders delen hun lief en leed op facebook met hun vrienden. Dat zijn geen cijfers om te negeren. Maar wat doet deze manier van communiceren via sociale media met ons gedrag? De Kring Psychologie heeft twee sprekers uitgenodigd om daarover met ons in gesprek te gaan.

De eerste spreekster is Stine Jensen. Filosofe, schrijfster en programmamaakster van de bekende serie ‘Dus ik ben’. Zij schreef in 2011 het essay voor de maand van de filosofie “Echte vrienden: intimiteit in tijden van Facebook, Geen Stijl en WikiLeaks.” Stine Jensen spreekt van intiem kapitaal. Zij verstaat daaronder je relatie, je lichaam en dat wat alleen echte vrienden van je weten. Hoe gaan we om met onze waardevolle persoonlijke informatie? Een eigentijds thema dat ze verdiept aan de hand van filosofen als Aristoteles, Montaigne en Alain de Botton.

De tweede spreker is Jos de Mul hoogleraar wijsgerige antropologie aan de faculteit wijsbegeerte van de Erasmus Universiteit in Rotterdam. In 2014 schreef hij het essay van de maand van de filosofie “Kunstmatig van nature: onderweg naar Homo sapiens 3.0”. Hij vraagt zich af of de sociale media de voorbode zijn van een nieuw type collectieve intelligentie ook wel uitgedrukt als “the wisdom of crowds”.

De meningen over deze hive mind (zwermgeest) zijn verdeeld. Zal het gegeven dat we steeds meer informatie met elkaar delen ertoe leiden dat er een superieure vorm van intelligentie gaat ontstaan of leiden de sociale media en het veelvuldige gebruik ervan eerder tot een grijze middelmaat?

Jos de Mul. Noodlot, hoezo? Lezing Studium Generale TU Delft. 30 september 2015, 12:40 - 13:30.

Het noodlot. Vroeg of laat klopt het bij ieder mens aan de deur. Hoewel het noodlot onvermijdelijk is, kunnen we er niet mee leven. De mensheid heeft altijd al getracht het noodlot te domesticeren:  door de heroïsche affirmatie van het noodlot in de tragische cultuur van de Grieken, de deemoedige acceptatie van de goddelijke voorzienigheid in het christendom en de “afschaffing” van het noodlot in de moderne, technologische samenleving.  Grote technologische rampen, zoals de kernrampen in Harrisburg, Tsjernobyl en Fukushima, doen ons echter in toenemende mate beseffen dat het noodlot in de postmoderne cultuur zich nu juist bij uitstek voordoet in het domein van de technologie. Staan wij aan de vooravond van een wedergeboorte van de tragedie uit de geest van de technologie?

Prof. Dr. Jos de Mul is hoogleraar Filosofie van Mens en Cultuur aan de EUR

Jos de Mul, Human Nature after Neo-Darwinism. Keynote lecture at the Conference Human Nature. Human Philosophy Project. Oxford University & University of Warsaw. Warsaw: September 24, 2015.

On the 24th-26th of September, 2015 the Humane Philosophy Project, in collaboration with the Institute of Philosophy, University of Warsaw, the Dalai Lama Centre for Compassion, and the Ian Ramsey Centre for Science and Religion will hold a three day conference on the theme 'Human Nature'.

This event will take place at the central campus of the University of Warsaw.

A call for papers can be viewed here.