Jos de Mul. Internationaal netwerk is nieuwe fase in de evolutie. In: Informatisering Gids, Vrijdag 1 maart 1996, 17.

Jos de Mul. Kruistocht tegen arrogante Oxford-filosofie, De Volkskrant, Bijlage Cicero, 19 december 1997, 41.

DENKEN UIT HARTSTOCHT

De Britse filosoof Bryan Magee heeft zijn bekendheid bij het grote publiek vooral te danken aan de  radio- en televisieseries over filosofie die hij in de jaren zestig en zeventig voor de BBC maakte. In deze programma's trad Magee prominent op de voorgrond als vragensteller en de soms enigszins betweterige samenvatter van de gedachten van zijn gasten. Televisieseries als Men of Ideas  en The Great Philosophers (de laatstgenoemde serie is ook in Nederland te zien geweest) trokken wereldwijd miljoenen kijkers en de boeken die naar aanleiding van deze series werden gepubliceerd veroverden zelfs een plaats in de bestsellerslijsten. Waarschijnlijk is dat de reden dat Uitgeverij Anthos het heeft aangedurfd de bijna zeshonderd pagina's omvattende  autobiografie die Magee eerder dit jaar publiceerde integraal te vertalen.

Jos de Mul. Het menselijk handelen als verhaal. Recensie van Th. De Boer, Pleidooi voor interpretatie. De Volkskrant, Bijlage Cicero, 26 september 1997, 39.

HET VERLANGEN NAAR ZIN

De Amsterdamse filosoof Theo de Boer is onlangs vijfenzestig jaar geworden. Ter ere van die gelegenheid en van zijn afscheid als hoogleraar wijsgerige antropologie aan de Vrije Universiteit verschenen behalve een nieuwe bundel opstellen van hemzelf twee bundels met opstellen van zijn leerlingen en collegae. In alle drie de bundels neemt de hermeneutiek, ofwel de leer van de interpretatie, een belangrijke plaats in. 

Jos de Mul. Het ideale nergensland. Recensie van H. Achterhuis, De erfenis van de utopie, De Volkskrant, Bijlage Cicero, 18 december 1998, 39.

Hans Achterhuis, hoogleraar algemene wijsbegeerte aan de Universiteit Twente,  heeft de afgelopen twintig jaar een aantal boeken gepubliceerd die ook buiten de besloten kring van vakfilosofen veel werden gelezen. De markt van welzijn en geluk (1979) en Arbeid een eigenaardig medicijn (1984) speelden een belangrijke rol in het publieke debat over de verzorgingsstaat en het arbeidsethos. Ook in zijn  nieuwste boek, De erfenis van de utopie, richt Achterhuis zich met zijn toegankelijke stijl nadrukkelijk tot een breed publiek en knoopt hij opnieuw aan bij een actueel maatschappelijk thema. Na de mondiale ondergang van de 'gerealiseerde utopie' van het communisme, gesymboliseerd in de val van de Berlijnse muur, is het gedrag van de toenmalige fellow travellers onderwerp van een publiek debat geworden. Met Frits Bolkestein in de rol van Joseph McCarthy werden ook in Nederland voormalige communisten en linkse intellectuelen die in de afgelopen decennia het reëel bestaande socialisme bijkans de hemel in prezen, met grote ijver aan de schandpaal genageld. Achterhuis, die in het verleden zelf niet ongevoelig was voor de verlokkingen van de utopie, tracht in De erfenis van de utopie dit debat op een hoger plan te brengen. Hoewel ook hij kritiek op de blindheid van de toenmalige verdedigers van de Sovjet Unie, China en Cuba niet uit de weg gaat en daarbij zelfkritiek niet schuwt, stelt hij zich in zijn boek ten doel de utopie als zodanig aan een kritische evaluatie te onderwerpen. Het boek biedt niet alleen een uitvoerige analyse van het genre van de utopie, maar probeert ook te verklaren waarom er door de eeuwen heen zo’n aantrekkingskracht van uit is gegaan. Bovendien probeert de auteur een antwoord te formuleren op de vraag wat wij in het tijdperk van het reëel bestaande liberalisme met de utopische erfenis aanmoeten.

Jos de Mul. De zin van het zijn . Recensie van M. Heidegger, Zijn en tijd, De Volkskrant, Bijlage Cicero, 26 juni 1998, 41.

HOGER DAN DE WERKELIJKHEID STAAT DE MOGELIJKHEID

Er zijn in deze eeuw weinig filosofische geschriften verschenen die zulke heftige reacties hebben opgeroepen als Martin Heideggers Sein und Zeit. Het boek veroorzaakte bij publicatie in 1927 een ware sensatie in de academische wereld en heeft sindsdien de gemoederen, en lang niet alleen die van vakfilosofen, voorturend in beweging gehouden. Zelden ook is een werk zo verschillend gewaardeerd. Waar velen het boek als een meesterwerk en zelfs als een hoogtepunt in de geschiedenis van de westerse wijsbegeerte beschouwen, doen anderen het af als een opeenstapeling van onzinnige uitspraken en quasi-diepzinnige orakeltaal. Nuances zijn in de discussies over dit boek, waarin kritiekloze orthodoxie en ongefundeerde kritiek strijden om de boventoon, meestal ver te zoeken. Zelfs in het doorgaans bedaarde Nederland zijn voor- en tegenstanders van Heidegger elkaar regelmatig in de haren gevlogen. In de jaren zestig leidde dit tot een hoogoplopende ruzie tussen de Amsterdamse hoogleraren Jan Aler en Frits Staal. Maar ook nu nog staat Heidegger garant voor menige verhitte discussie. De vertaling van Heideggers hoofdwerk, waaraan door de vertaler Mark Wildschut ruim negen jaar is gewerkt, heeft het vuur opnieuw opgestookt.

Jos de Mul. Een cyborg heeft ook goede kanten. Recensie van: H. Achterhuis, Van Stoommachine tot cyborg -Denken over techniek in de nieuwe wereld, De Volkskrant, Bijlage Cicero, 5 juni 1998, 39.

VAN STOOMMACHINE TOT CYBORG

Filosofen hebben zich tot in onze eeuw nauwelijks ingelaten met het thema techniek en als zij al over spraken, gebeurde dit meestal nogal neerbuigend. In de door filosofen opgestelde rangorde van menselijke activiteiten bungelde de technè, de praktische vaardigheid om werktuigen te vervaardigen, meestal onderaan. Dat is nogal opmerkelijk wanneer we bedenken dat de techniek een cruciale rol heeft gespeeld in de geschiedenis van de mensheid. Het vervaardigen van werktuigen, waarvan de geschiedenis meer dan anderhalf miljoen jaar teruggaat op de stenen werktuigen van de homo habilis, wordt met recht vaak beschouwd als een van de belangrijkste kenmerken die de mens van het dier onderscheidt. De stormachtige ontwikkeling van de moderne machinetechniek in de afgelopen twee eeuwen en de ingrijpende sociaal-culturele gevolgen daarvan hebben filosofen er echter toe gedwongen de aard en implicaties van de techniek tot onderwerp van serieuze reflectie te maken.

P.H.A. Frissen en Jos de Mul. Techniek is niet neutraal, Trouw, Bijlage Letter & Geest, 19 mei, 19

Jos de Mul. Lyotard verloor geloof in politiek verzet, De Volkskrant, 22 april 1998, 14.

Jos de Mul. Een waanzinnig makende leegte. Recensie van Slavoj Zizek, Het subject en zijn onbehagen, De Volkskrant, Bijlage Cicero, 3 april 1998, 41.

EEN PSYCHOANALYTICUS IN CYBERSPACE

De Sloveense filosoof en psychoanalyticus Slavoj Zizek heeft in het afgelopen decennium met de publicatie van een dozijn  boeken bewezen een van de meest produktieve en originele schrijvers binnen de lacaniaanse school in de psychoanalyse te zijn. Die originaliteit schuilt niet zozeer in zijn bijdragen aan de ontwikkeling van de psychoanaytische theorie, maar veeleer in de wijze waarop haar toepast. Zizek beperkt zich niet tot de (soms deprimerende) abstracties die de teksten van de lacanen nogal eens kenmerken, maar gebruikt de theorie om een vaak tegendraads licht te werpen op uiteenlopende actuele verschijnselen.

Jos de Mul. Primaat van de politiek op de helling. Recensie van: P.H.A. Frissen: De lege Staat. Amsterdam (Nieuwezijds) 1999. In: Volkskrant, 19 november 1999, 32.