Antigone op de intensive care
Jos de Mul. Antigone op de intensive care. In: Simon Knepper en Frank van den Bosch (red.) De Vrijheidsillusie. Amsterdam: Boom, 2018. 137-146, 16-18.
‘Vrijheid’ is een begrip met een overmaat aan positieve connotaties. Het duidt op de afwezigheid van factoren die ons denken en handelen beknotten. Van vrijheid, zo lijkt het, kun je nooit genoeg krijgen: hoe meer vrijheid, hoe beter.
Natuurlijk worden er omwille van de lieve vrede wel bepaalde grenzen aan de vrijheid gesteld. Zo zijn we bijvoorbeeld niet vrij om anderen te bestelen of te doden. Maar ook als we grenzen aan onze vrijheid stellen, doen we dat doorgaans uit naam van diezelfde vrijheid. In dat geval uit naam van de vrijheid van de ander. ‘Wat gij niet wil dat u geschiedt, doe dat ook een ander niet.’ Dat we elkaars vrijheid moeten respecteren spreekt vanzelf, we hebben immers allemáál recht op vrijheid. Daarbij dienen we de vrijheid van ieder mens zo groot mogelijk te maken, met inachtneming van het recht op vrijheid van alle anderen. Maximale vrijheid voor iedereen, dat is ideaal.
Maar kent de vrijheid niet ook inherente schaduwkanten? Dat is de vraag die Griekse tragedies ons al vijfentwintig eeuwen voorleggen. Niet toevallig zijn die Griekse tragedies op dezelfde plaats en in dezelfde tijd – Athene in de vijfde eeuw voor Christus - ontstaan als de democratie, de regeringsvorm waarin de burgers in vrijheid zichzelf besturen. Tragedies confronteerden de democratische Atheners met een bijzonder unheimliche vraag: Jullie hebben nu de vrijheid nu wel ‘uitgevonden’, maar was dat werkelijk zo’n goed idee?
De domesticatie van het noodlot. De wedergeboorte van de tragedie uit de geest van de technologie
Jos de Mul. De domesticatie van het noodlot. De wedergeboorte van de tragedie uit de geest van de technologie. Kampen: Klement, 2de druk, 2007, 336 p.
1de druk, 2006
ISBN-10: 90 77070 86 9 (Nederland)
ISBN-13: 987-90 77070-86-4
ISBN-10: 90 77070 86 9 (België)
ISBN-13: 987-90-289-4219-6 (België)
(Nederland)
Uitverkocht. Vanaf vierde, herziene en van nieuw voorwoord voorziene druk verkrijgbaar bij Uitgeverij Lemniscaat. Volg koppeling naar nieuwe druk.
Het noodlot. Vroeg of laat klopt het bij ieder mens aan de deur: een ongeval, een alles verterende jaloezie, een ongeneeslijke ziekte, oorlogsgeweld, een verslaving, en uiteindelijk de dood. Hoewel het noodlot onvermijdelijk is, kunnen we er niet mee leven. In dit boek onderzoekt De Mul drie verschillende manieren waarop de Europese mens heeft getracht het noodlot te temmen en te domesticeren: de heroïsche affirmatie van het noodlot in de tragische cultuur van de Grieken, de deemoedige acceptatie van de goddelijke voorzienigheid in het christendom en de ‘afschaffing’ van het noodlot in de moderne, technische samenleving. Zowel de natuur als de cultuur worden maakbaar. Met technologieën als genetische manipulatie lijken we ons lot en onze toekomst zelfs volledig in eigen hand te nemen. De auteur argumenteert daarentegen dat de onbeheersbaarheid van de technologie onze cultuur opnieuw een tragische dimensie verleent.
Aan de hand van klassieke tragedies als Prometheus ontketend, Antigone en Medea en de tragische romans van Hermans en Houellebecq werpt De Mul een verrassend nieuw licht op hedendaagse vormen van tragiek, zoals Hirsi Ali’s strijd tegen het moslimfundamentalisme, het gevecht rond de ‘ondode’ patiënt Terri Schiavo, de moord op de peuter Savanna en de uitbesteding van onze moraal aan kunstmatige intelligenties. Daarbij knoopt hij aan bij vijfentwintig eeuwen tragedie-interpretatie van Aristoteles via Hegel, Nietzsche, Freud en Heidegger tot aan Steiner en Eagleton, en bij recent menswetenschappelijk onderzoek van Dawkins tot Dalrymple. Een lucide kijk op ‘de wedergeboorte van de tragedie uit de geest van de technologie’.
Een lucide kijk op de terugkeer van het tragische in onze vertechnologiseerde en geglobaliseerde wereld.
Klik op de 'Lees meer' link voor recensies, interviews, en sociale media.
De domesticatie van het noodlot. De wedergeboorte van de tragedie uit de geest van de technologie
Jos de Mul. De domesticatie van het noodlot. De wedergeboorte van de tragedie uit de geest van de technologie. Kampen: Klement, 2006, 336 p.
ISBN-10: 90 77070 86 9 (Nederland)
ISBN-13: 987-90 77070-86-4
ISBN-10: 90 77070 86 9 (België)
ISBN-13: 987-90-289-4219-6 (België)
(Nederland)
Uitverkocht. Vanaf vierde, herziene en van nieuw voorwoord voorziene druk verkrijgbaar bij Uitgeverij Lemniscaat. Volg koppeling naar nieuwe druk.
Het noodlot. Vroeg of laat klopt het bij ieder mens aan de deur: een ongeval, een alles verterende jaloezie, een ongeneeslijke ziekte, oorlogsgeweld, een verslaving, en uiteindelijk de dood. Hoewel het noodlot onvermijdelijk is, kunnen we er niet mee leven. In dit boek onderzoekt De Mul drie verschillende manieren waarop de Europese mens heeft getracht het noodlot te temmen en te domesticeren: de heroïsche affirmatie van het noodlot in de tragische cultuur van de Grieken, de deemoedige acceptatie van de goddelijke voorzienigheid in het christendom en de ‘afschaffing’ van het noodlot in de moderne, technische samenleving. Zowel de natuur als de cultuur worden maakbaar. Met technologieën als genetische manipulatie lijken we ons lot en onze toekomst zelfs volledig in eigen hand te nemen. De auteur argumenteert daarentegen dat de onbeheersbaarheid van de technologie onze cultuur opnieuw een tragische dimensie verleent.
Aan de hand van klassieke tragedies als Prometheus ontketend, Antigone en Medea en de tragische romans van Hermans en Houellebecq werpt De Mul een verrassend nieuw licht op hedendaagse vormen van tragiek, zoals Hirsi Ali’s strijd tegen het moslimfundamentalisme, het gevecht rond de ‘ondode’ patiënt Terri Schiavo, de moord op de peuter Savanna en de uitbesteding van onze moraal aan kunstmatige intelligenties. Daarbij knoopt hij aan bij vijfentwintig eeuwen tragedie-interpretatie van Aristoteles via Hegel, Nietzsche, Freud en Heidegger tot aan Steiner en Eagleton, en bij recent menswetenschappelijk onderzoek van Dawkins tot Dalrymple. Een lucide kijk op ‘de wedergeboorte van de tragedie uit de geest van de technologie’.
Een lucide kijk op de terugkeer van het tragische in onze vertechnologiseerde en geglobaliseerde wereld.
Klik op de 'Lees meer' link voor recensies, interviews, en sociale media.
De domesticatie van het noodlot. De wedergeboorte van de tragedie uit de geest van de technologie
Jos de Mul. De domesticatie van het noodlot. De wedergeboorte van de tragedie uit de geest van de technologie. Kampen: Klement, 3de druk, 2008, 336 p.
1de druk, 2006; 2de druk, 2007
ISBN-10: 90 77070 86 9 (Nederland)
ISBN-13: 987-90 77070-86-4
ISBN-10: 90 77070 86 9 (België)
ISBN-13: 987-90-289-4219-6 (België)
(Nederland)
Uitverkocht. Vanaf vierde, herziene en van nieuw voorwoord voorziene druk verkrijgbaar bij Uitgeverij Lemniscaat. Volg koppeling naar nieuwe druk.
Het noodlot. Vroeg of laat klopt het bij ieder mens aan de deur: een ongeval, een alles verterende jaloezie, een ongeneeslijke ziekte, oorlogsgeweld, een verslaving, en uiteindelijk de dood. Hoewel het noodlot onvermijdelijk is, kunnen we er niet mee leven. In dit boek onderzoekt De Mul drie verschillende manieren waarop de Europese mens heeft getracht het noodlot te temmen en te domesticeren: de heroïsche affirmatie van het noodlot in de tragische cultuur van de Grieken, de deemoedige acceptatie van de goddelijke voorzienigheid in het christendom en de ‘afschaffing’ van het noodlot in de moderne, technische samenleving. Zowel de natuur als de cultuur worden maakbaar. Met technologieën als genetische manipulatie lijken we ons lot en onze toekomst zelfs volledig in eigen hand te nemen. De auteur argumenteert daarentegen dat de onbeheersbaarheid van de technologie onze cultuur opnieuw een tragische dimensie verleent.
Aan de hand van klassieke tragedies als Prometheus ontketend, Antigone en Medea en de tragische romans van Hermans en Houellebecq werpt De Mul een verrassend nieuw licht op hedendaagse vormen van tragiek, zoals Hirsi Ali’s strijd tegen het moslimfundamentalisme, het gevecht rond de ‘ondode’ patiënt Terri Schiavo, de moord op de peuter Savanna en de uitbesteding van onze moraal aan kunstmatige intelligenties. Daarbij knoopt hij aan bij vijfentwintig eeuwen tragedie-interpretatie van Aristoteles via Hegel, Nietzsche, Freud en Heidegger tot aan Steiner en Eagleton, en bij recent menswetenschappelijk onderzoek van Dawkins tot Dalrymple. Een lucide kijk op ‘de wedergeboorte van de tragedie uit de geest van de technologie’.
Een lucide kijk op de terugkeer van het tragische in onze vertechnologiseerde en geglobaliseerde wereld.
Klik op de 'Lees meer' link voor recensies, interviews, en sociale media.
De domesticatie van het noodlot. De wedergeboorte van de tragedie uit de geest van de technologie
Jos de Mul. De domesticatie van het noodlot. De wedergeboorte van de tragedie uit de geest van de technologie. Rotterdam: Lemniscaat, herziene 5de druk, inclusief nieuw voorwoord, 2016, 338 p.
1ste druk: 2006; 2de druk: 2007; 3de druk: 2009; 4de druk: 2014
ISBN-10: 90 77070 86 9 (Nederland)
ISBN-13: 987-90 77070-86-4
ISBN-10: 90 77070 86 9 (België)
ISBN-13: 987-90-289-4219-6 (België)
(Nederland)
Het noodlot. Vroeg of laat klopt het bij ieder mens aan de deur: een ongeval, oorlogsgeweld, een ongeneeslijke ziekte en uiteindelijk de dood. Hoewel het noodlot onvermijdelijk is, kunnen we er niet mee leven. In dit boek onderzoekt Jos de Mul drie verschillende manieren waarop de mensheid heeft getracht het noodlot te domesticeren: de heroïsche affirmatie van het noodlot in de tragische cultuur van de Grieken, de deemoedige acceptatie van de goddelijke voorzienigheid in het christendom en de ‘afschaffing’ van het noodlot in de moderne, technologische samenleving. Daarbij werpt hij een verrassend nieuw licht op hedendaagse vormen van tragiek, zoals de ramp met de MH17, de strijd tegen het moslimfundamentalisme en de uitbesteding van onze moraal aan technologieën.
‘Seneca heeft opgemerkt dat velen hun noodlot hebben gevonden doordat ze het trachtten te ontlopen. De schrijver van dit boek behoort tot degenen die het noodlot juist opzoeken in de hoop eraan te ontkomen.’ – Jos de Mul
Klik op de 'Lees meer' link voor recensies, interviews, en sociale media.
2014-08-02 (EenVandaag) Is Nederland voorgoed veranderd na de ramp?
Jos de Mul. Is Nederland voorgoed veranderd na de ramp? Interview met Mark de Bruijn. EenVandaag, Nederland 1. 2 augustus 2014.
Twee weken na de vliegtuigramp met vlucht MH17 probeert EenVandaag de balans op te maken. Welke sporen laat zo’n gebeurtenis achter in onze samenleving, wat doet het met ons collectieve bewustzijn?
Met name de beelden tijdens de dag van nationale rouw toonden dat veel Nederlanders zoeken naar een manier om uiting te geven aan hun gevoelens van onmacht en verdriet. Een filosoof en een psycholoog leggen uit hoe we worstelen met het noodlot, met het blijkbaar onterechte ingebakken idee van veiligheid.
We moeten nu collectief leren omgaan met het idee dat we niet overal grip op hebben, stellen Jos de Mul van de Erasmus Universiteit en Jean-Pierre van de Ven, die de afgelopen dagen met veel bezorgde mensen sprak over rouwverwerking. Hij doet dat namens de Stichting Korrelatie.
Klik op de afbeelding om het interview te bekijken.
2014-04-27 (Rotterdam) Levenslessen Griekse tragedies
Jos de Mul. Levenslessen van de Griekse tragedies.Spoorlezing 2014. Rotterdam: Laurenskerk, 27 april 2014.
Jos de Mul, auteur van het boek De domesticatie van het noodlot is gevraagd door Spoor (het blad voor abonnementhouders van de NS) om de Spoorlezing 2014 te houden. Hij zal die lezing – in feite een 4 uur durende mini-cursus – op zondag 27 april houden in de Arminiuskerk in Rotterdam.
Speciaal voor SPOOR-lezers verzorgt de bekende filosoof Jos de Mul een verdiepingscollege over de lessen van de Griekse tragedies.
Griekse tragedies zijn een bron van praktische wijsheid. In dit verdiepingscollege laat filosoof Jos de Mul aan de hand van tragische helden als Antigone, Prometheus en Medea zien, welke gevolgen het heeft als wij het noodlot ‘omarmen’ als een keuze. Kunnen wij, moderne mensen, zo beter leren omgaan met tegenslag? Kunnen wij er daadwerkelijk door gesterkt worden? En kunnen wij, door het nemen van morele verantwoordelijkheid, tegenslag zelfs een bepaalde glans verlenen?
SPOOR organiseert dit exclusieve evenement in de monumentale kerkzaal van Arminius Rotterdam (naast Museum Boijmans van Beuningen). Jos de Mul is auteur van het Essay van de Maand van de Filosofie 2014 (Kunstmatig van nature. Onderweg naar Homo sapiens 3.0) en doceert Filosofische Antropologie aan de Erasmus Universiteit. Hij staat bekend om zijn toegankelijke manier van presenteren en wordt gerekend tot de invloedrijkste Nederlandse denkers van dit moment.
Het onderwerp is grotendeels gebaseerd op De domesticatie van het noodlot. De wedergeboorte van de tragedie uit de geest van de technologie. Aardige bijkomstigheid is dat in Maart 2014 ook de (enigszins geactualiseerde) Amerikaanse editie van dit boek uitkomt: Destiny Domesticated: the Rebirth of Tragedy Out of the Spirit of Technology.
Aanmelden voor de Spoorlezing kan via deze link.
De domesticatie van het noodlot. De wedergeboorte van de tragedie uit de geest van de technologie
Jos de Mul. De domesticatie van het noodlot. De wedergeboorte van de tragedie uit de geest van de technologie. Kampen: Klement, 3de druk, 2008, 336 p.
1de druk, 2006; 2de druk, 2007
ISBN-10: 90 77070 86 9 (Nederland)
ISBN-13: 987-90 77070-86-4
ISBN-10: 90 77070 86 9 (België)
ISBN-13: 987-90-289-4219-6 (België)
(Nederland)
Uitverkocht. Vanaf vierde, herziene en van nieuw voorwoord voorziene druk verkrijgbaar bij Uitgeverij Lemniscaat. Volg koppeling naar nieuwe druk.
Het noodlot. Vroeg of laat klopt het bij ieder mens aan de deur: een ongeval, een alles verterende jaloezie, een ongeneeslijke ziekte, oorlogsgeweld, een verslaving, en uiteindelijk de dood. Hoewel het noodlot onvermijdelijk is, kunnen we er niet mee leven. In dit boek onderzoekt De Mul drie verschillende manieren waarop de Europese mens heeft getracht het noodlot te temmen en te domesticeren: de heroïsche affirmatie van het noodlot in de tragische cultuur van de Grieken, de deemoedige acceptatie van de goddelijke voorzienigheid in het christendom en de ‘afschaffing’ van het noodlot in de moderne, technische samenleving. Zowel de natuur als de cultuur worden maakbaar. Met technologieën als genetische manipulatie lijken we ons lot en onze toekomst zelfs volledig in eigen hand te nemen. De auteur argumenteert daarentegen dat de onbeheersbaarheid van de technologie onze cultuur opnieuw een tragische dimensie verleent.
Aan de hand van klassieke tragedies als Prometheus ontketend, Antigone en Medea en de tragische romans van Hermans en Houellebecq werpt De Mul een verrassend nieuw licht op hedendaagse vormen van tragiek, zoals Hirsi Ali’s strijd tegen het moslimfundamentalisme, het gevecht rond de ‘ondode’ patiënt Terri Schiavo, de moord op de peuter Savanna en de uitbesteding van onze moraal aan kunstmatige intelligenties. Daarbij knoopt hij aan bij vijfentwintig eeuwen tragedie-interpretatie van Aristoteles via Hegel, Nietzsche, Freud en Heidegger tot aan Steiner en Eagleton, en bij recent menswetenschappelijk onderzoek van Dawkins tot Dalrymple. Een lucide kijk op ‘de wedergeboorte van de tragedie uit de geest van de technologie’.
Een lucide kijk op de terugkeer van het tragische in onze vertechnologiseerde en geglobaliseerde wereld.
Klik op de 'Lees meer' link voor recensies, interviews, en sociale media.
The Tragedy of Finitude. Dilthey's Hermeneutics of Life
Jos de Mul. The Tragedy of Finitude. Dilthey's Hermeneutics of Life. New Haven: Yale University Press, 2010 (second edition - eBook), 424 p.
First edition: 2004
ISBN: 780300097733
Cloth: US $52.00 (Order
One of the founders of modern hermeneutics, German philosopher Wilhelm Dilthey (1833-1911) confronted the question of how modern, postmetaphysical human beings can cope with the ambivalence, contingency, and finitude that fundamentally characterize their lives. This book offers a reevaluation and fresh analysis of Dilthey’s hermeneutics of life against the background of the development of philosophy during the past two centuries.
Jos de Mul relates Dilthey’s work to other philosophers who influenced or were influenced by him, including Kant, Schleiermacher, Hegel, Comte, Mill, Nietzsche, Husserl, Heidegger, Gadamer, and Derrida. Weaving together systematic analysis and historical investigation, de Mul begins the book with an account of the horizon on which Dilthey developed his unfinished masterwork, Critique of Historical Reason. The author then elaborates a systematic reconstruction of Dilthey’s ontology of life, relates the ontology to the work of other twentieth-century philosophers, and positions Dilthey’s thought within current philosophical debate.
Jos de Mul is full professor in philosophical anthropology, Faculty of Philosophy, Erasmus University, Rotterdam, The Netherlands. Winner of the Praemium Erasmianum Research Prize.
"A thorough, insightful account of Dilthey's philosophy, this book offers many valuable new contributions. De Mul argues effectively for Dilthey's relevance today"
Rudolf Makkreel, Emory University, Atlanta
"De Mul is an ambitious commentator. He reconstructs both biography and cultural context, and he interprets virtually all of Dilthey's more substantial writings while seeking to engage with his critics. In addition to extensive discussions of Dilthey's own writings, there are long sections on Kant, Hegel, Nietzsche, Husserl, Gadamer, and Derrida. In a book that may stand as one of the best and most thorough in the recent critical literature on Dilthey, de Mul successfully tackles all of these challenges"
Espen Hammer, The Review of Metaphysics 60:4 (2007) Read entire review
In an era of heightened existential vulnerability and awareness of finitude there is a correspondingly heightened need for new contexts of human understanding. Here we owe an enormous debt of gratitude to de Mul for providing us with a superb explication of the thought of Wilhelm Dilthey, whose precocious insights into the finitude and historical contingency of human understanding promise to contribute immeasurably to the widening of its horizons.
Robert D. Stolorow, Human Studies.A Journal for Philosophy and the Social Sciences (2012) Read entire review
This work by de Mul is the definitive synthesis on Dilthey available in English. It not only develops the thought of Dilthey chronologically, it also sets his thought in an overall structure that he terms the Critique. This structure solves one of the major problems of Dilthey studies - how to organize his disparate thoughts when no definitive work of his exists. Until this book, most other treatments, while helpful and informative, have not managed to rise to the precision and clarity of this work.
One of most helpful aspects to this book is the author's ability to locate and identify the tensions in Dilthey and provide the structure that is needed to understand them. By describing how ambivalence, contingency, and finitude serve as structuring ideas to Dilthey's thought, the author saves a reader from finding Dilthey contradictory and incomprehensible.
One final aspect of praise for this work is the clarity of thought and writing. A helpful and detailed Table of Contents allows any reader to quickly discover the argument and structure of the book. In addition, most esoteric and technical terms and ideas (including many 19th Century German philosophical concepts) are explained quickly and understandably in a way that allows one unfamiliar with these ideas to follow. These explanations, however, do not sidetrack the argument from its purpose and therefore do not prove distracting to one more familiar with the history and ideas referenced.
In conclusion, after having read many works on Dilthey, I find this to be the clearest, most informative, and best written of them all. Not only will it introduce one to a great philosopher, it will also provide a synthesis of his thought that is invaluable.
Amazon.com review of reader
Jos de Mul studied philosophy, art history and social sciences at the universities of Amsterdam, Utrecht and Nijmegen (The Netherlands). At present he is full professor Philosophy of Man and Culture at the Faculty of Philosophy, Erasmus University Rotterdam. He has also taught at the University of Michigan (Ann Arbor, 2007-2008), Fudan University (Shanghai, 2008), and Ritsumeikan University (Kyoto, 2016). In 2012 he became a visiting fellow at the Institute for Advanced Study in Princeton, USA. From 2005 to 2011 he was Vice-President of the Helmuth Plessner Gesellschaft, and from 2007 to 2010 President of the International Association for Aesthetics.