2017-04-26 (Assen) Kunst en politiek in tijden van populisme
Jos de Mul. Paniek in de Polder. Kunst en politiek in tijden van populisme. Assen: SMAHK - Stedelijk Museum Assen, 26 april 2017, 16:30 uur.
Er waart een spook door Europa en omstreken – het spook van het populisme. Het multiculturalisme is failliet verklaard, de rechtsstaat en parlementaire democratie staan onder druk, de wereld van de kunst wordt ontmanteld, en de Europese Unie kraakt in haar voegen. Donald Trump heeft de VS in de populistische vaart der volkeren opgestuwd en Marine Le Pen, Viktor Orbán, Bart De Wever en onze eigen Geert Wilders ruiken de macht. Er heerst paniek in de Polder.
Wat te doen met populistische leiders als Wilders, Trump, Orbán en Erdoğan, die de democratie slechts lijken te gebruiken als een middel om een minder democratische of zelfs totalitaire staat te vestigen? In zulke gevallen kan de tragische situatie zich voordoen dat – een deel van - de bevolking of de internationale gemeenschap een pluralistische democratie alleen kan veiligstellen met ondemocratische machtsmiddelen. Dergelijke dilemma’s vormen een reden te meer om het populisme niet als een ‘heilzame ziekte’ te laten uitwoeden en andere partijen te laten infecteren.
Welke rol is hierbij weggelegd voor de kunsten? Is het ‘culturele ondernemerschap’ de enige optie voor de kunstenaar in tijden van populisme? Of is het veeleer de hoogste tijd voor een krachtige herpolitisering van de kunst? En garde, artistieke avant-garde!
Onlangs verscheen van Jos de Mul een uitgebreide en geactualiseerde editie van zijn boek Paniek in de Polder. Polytiek in tijden van populisme. Rotterdam: Lemniscaat, 2017.
2017-02-06 (Amsterdam) Voorbij autonomie
Jos de Mul. Deelname discussieavond Voorbij autonomie. Amsterdam: KNAW/Academie van de kunsten, 4 februari 2017.
Welke invloed heeft de huidige samenleving op de autonomie in de kunst. Behoort autonomie definitief tot het verleden, of blijft zij van belang? En, zo ja, hoe ziet autonomie er tegenwoordig uit en waaraan ontleent zij haar relevantie?
Samen met Sander van Maas, onderzoeker muziekwetenschappen aan de Universiteit van Amsterdam, onderzoekt Micha Hamel deze vragen om inzicht te krijgen in praktijken en concepten van autonomie in de context van de huidige, op heteronome waarden‐ en betekenisproductie gerichte samenleving. Zij willen weten welke status het begrip 'autonomie' in de kunst (nog) heeft, en of het van waarde kan blijven voor het denken over, en het uitleggen van kunst, alsmede voor beleidsontwikkeling in de cultuursector.
Het onderzoek beoogt het debat over de positie van de kunsten in de samenleving te verrijken met nieuwe concepten en modellen die het mogelijk maken om recht te blijven doen aan de complexiteit van de kunst als post-autonoom proces van betekenis- en waardeproductie.
2016-12-20 (Amsterdam) Wat is Dada?
Jos de Mul. Wat is Data? Virtuele lezing op de Eerste Nederlandse Datafestatie. Amsterdam, 20 december 2016.
datum: 20 december
tijd: 18.00 – 20.00 uur
RSVP: This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.
Het verschijnen van de beeldcultuurkrant ‘Van Dada naar Data’ wordt gevierd met de eerste Nederlandse Datafestatie, op 20 december in Felix Meritis te Amsterdam. Het evenement biedt een vrolijk podium aan dataïsten van uiteenlopend allooi – kunstenaars, wetenschappers, robots, reclamemakers, filosofen, bloggers – in een bonte mengeling van muziek, talkshow, hagepreek en bewegend behang.
Honderd jaar geleden ontstond Dada, de non-beweging die zich in een tijdperk van grote spanningen verzette tegen nationalisme en burgerlijkheid in kunst en samenleving. De komst van nieuwe technologie heeft er toe bijgedragen dat we opnieuw een periode van onbestendigheid beleven. Een zee van ‘big data’ vraagt om nieuwe verbindingen en het opgeven van oude zekerheden. Fuseert de mens met de systemen? Blijft zij de belangrijkste soort op aarde? Hebben traditionele politieke opvattingen en kunstdisciplines nog iets bij te dragen aan de komende omwenteling?
De eerste Datafestatie geeft voorlopig nog het woord, en het beeld, aan makers en denkers met een eigen stijl, een eigen taal en autonome ideeën waarmee ze zich verhouden tot de netwerken om zich heen. Ze tonen de verbindingen en de clashes, de orde en de chaos, het komische en het tragische van de nieuwe wereld waarin alles data is, en data alles.
Met medewerking van onder anderen: Sebastian Olma, Janneke Stegeman, Roel Roscam Abbing & Dennis de Bel, Elize de Mul, Erik Bindervoet, Oscar Jan Hoogland, Theo van Doesburg, Ruben Pater, Geert Lovink, Stefan Schafer, Antoinette Hoes, Ramin Bahari, Jonas Lund, Czeslaw de Wijs, Ruben Jacobs, Urland, Rosa Menkman, Teyosh, Nadine Roestenburg, Michael Mandiberg, Aynouk Tan. Volg voor de virtuele bijdrage van Jos de Mul de volgende link: Wat is Data? (and for the English version: What is Data?).
De Datafestatie is een project van MOTI, Museum of the Image, Felix Meritis, Avans Hogeschool, ’t Barre Land en The Image Society en werd mede mogelijk gemaakt door de Gemeente Breda, het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie en de Bankgiro Loterij.
Idee en productie: Mieke Gerritzen, Ward Janssen, Czeslaw de Wijs, Hans Maarten van den Brink.
Felix Meritis – Keizersgracht 324 Amsterdam
20 december 18.00 – 20.00 uur. Toegang gratis. RSVP: This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.
Database aesthetics
Jos de Mul. Database aesthetics. Weblog Jos de Mul.
The psychoanalyst Abraham Maslov once remarked that for someone who only has a hammer, everything appears to be a nail. For a globaliz ing culture, in which the computer rapidly has become the main instrument, the world becomes a gigantic database.
The Work of Art in the Age of Digital Recombination
Jos de Mul. The work of art in the age of digital recombination. In J. Raessens, M. Schäfer, M. v. d. Boomen, Lehmann and S. A.-S. & Lammes (eds.), Digital Material: Anchoring New Media in Daily Life and Technology. Amsterdam: Amsterdam University Press, May 2009, 95-106.
Artists, from the prehistoric painters who engraved and painted figures on cave walls to new media artists whose work depends on computer technologies, have always used media. Media, used here in the broad sense as ‘means for presenting information’[1], are not innocent means. Ever since Kant’s Copernican revolution, we know that experience is constituted and structured by the forms of sensibility and the categories of human understanding, and after the so-called linguistic and mediatic turns in philosophy, it is generally assumed that media play a crucial role in the configuration of the human mind and experience. Media are interfaces that mediate not only between us and our world (designation), but also between us and our fellow man (communication), and between us and ourselves (self-understanding). Aesthetic experience is no exception: artistic media are interfaces that not only structure the imagination of the artist, but the work of art and the aesthetic reception as well.[2]
In this paper I aim to contribute to this reflection by analyzing the way the computer interface constitutes and structures aesthetic experience. My point of departure will be Walter Benjamin‘s ‘The work of art in the age of mechanical reproduction‘, first published in the Zeitschrift für Sozialforschung in 1936. In this epochal essay Benjamin investigates how mechanical reproduction transforms the work of art, claiming that in this ontological transformation the cult value, which once characterized the classical work of art, has been replaced by exhibition value. The thesis I will defend in this paper is, firstly, that in the age of digital recombination, the database constitutes the ontological model of the work of art and, secondly, that in this transformation the exhibition value is being replaced by what we might call manipulation value.
Radical romanticism. Art in the Age of the Technological Sublime
Jos de Mul. Radical romanticism. Art in the Age of the Technological Sublime. In C. Vesters (Ed.), Now is the Time: Art & Theory in the 21st Century. Rotterdam: NAI Publishers, 2009, 167-175.
Romanticism. Discussion between Jörg Heider and Jos de Mul
Jos de Mul. Romanticism. Discussion between Jörg Heider and Jos de Mul. In C. Vesters (Ed.), Now is the Time: Art & Theory in the 21st Century.. Rotterdam: NAI Publishers, 2009, 186-187.
Dataïsme. Het kunstwerk in het tijdperk van zijn digitale recombineerbaarheid
Jos de Mul. Dataïsme. Het kunstwerk in het tijdperk van zijn digitale recombineerbaarheid. In J. Swinnen (red.), Anders zichtbaar. Brussel: VUB Press 2010, 264-276.
1. Inleiding
Kunstenaars, van de prehistorische grotschilder tot aan de samplende computerkunstenaar, hebben altijd gebruik gemaakt van media. Media – het woord hier gebruikt in de brede betekenis van ‘middelen om informatie over te dragen’[1] - zijn nooit neutraal. Ten minste vanaf Kants Copernicaanse omwenteling weten we dat menselijke ervaring mede geconstitueerd en gestructureerd wordt door de specifieke aard van onze zintuigen en ons verstand. En sinds de zogenaamde linguïstische en mediatische wending beseffen we bovendien dat ook de media waarvan onze zintuigen en verstand gebruik maken een belangrijke configurerende rol spelen in de ervaring van de buitenwereld, onze medemensen en onszelf (Münker, Roesler, & Sandbothe, 2003; De Mul, 2008a). De esthetische ervaring vormt hierop geen uitzondering. Artistieke media zijn interfaces die niet alleen de verbeelding van de kunstenaar mede vormgeeft, maar die ook het kunstwerk en de esthetische receptie op fundamentele wijze raakt.
In deze bijdrage zal ik nader ingaan op de manier waarop de computer, en meer in het bijzonder de culturele vorm van de database de hedendaagse esthetische ervaring constitueert en structureert. Mijn uitgangspunt is Walter Benjamins beroemde essay ‘Het kunstwerk in het tijdperk van zijn mechanische reproduceerbaarheid’, dat in 1936 voor het eerst werd gepubliceerd (in het Frans) in het Zeitschrift für Sozialforschung. In dit epochale essay onderzoekt Benjamin onder meer hoe de mechanische reproductie het kunstwerk transformeert. Zijn stelling is dat in deze ontologische transformatie de cultwaarde van het kunstwerk wordt vervangen door een tentoonstellingswaarde. De these die ik in het volgende zal verdedigen is, ten eerste, dat in het tijdperk van de digitale recombineerbaarheid de database het ontologische model vormt voor het kunstwerk, en, ten tweede, dat in deze transformatie de tentoonstellingswaarde wordt vervangen door wat we manipulatiewaarde zouden kunnen noemen.
Database architecture
Jos de Mul. Database architecture. In Jos de Mul and Renée van de Vall (eds.), Gimme Shelter. Global discourses in aesthetics.In: Online Series in Aesthetics. International Association of Aesthetics, 2010.
Introduction (in: Gimme Shelter. Global discourses in aesthetics)
Jos de Mul studied philosophy, art history and social sciences at the universities of Amsterdam, Utrecht and Nijmegen (The Netherlands). At present he is full professor Philosophy of Man and Culture at the Faculty of Philosophy, Erasmus University Rotterdam. He has also taught at the University of Michigan (Ann Arbor, 2007-2008), Fudan University (Shanghai, 2008), and Ritsumeikan University (Kyoto, 2016). In 2012 he became a visiting fellow at the Institute for Advanced Study in Princeton, USA. From 2005 to 2011 he was Vice-President of the Helmuth Plessner Gesellschaft, and from 2007 to 2010 President of the International Association for Aesthetics.