Jos de Mul. 'Survival of the fittest metaphor'. In: Denis Noble, De muziek van het leven. Biologie voorbij de genen. Amsterdam: Amsterdam University Press, 2016, 193-221

Wat is leven? Decennia wetenschappelijk onderzoek heeft het menselijk genoom in kaart gebracht. Vanuit het perspectief van genen, zoals voorgesteld in Richard Dawkins’ bekende bestseller The Selfish Gene, zijn levende wezens slechts tijdelijke voertuigen voor de genetische codes. Maar in De muziek van het leven laat de wereldvermaarde fysioloog Denis Noble zien dat we voor een goed begrip van het leven voorbij de genen moeten gaan. Het genoom behelst maar één aspect van het menselijk leven. Om het leven echt te kunnen begrijpen moeten we op verschillende niveaus tegelijk kijken.

Het leven is volgens Noble met een symfonie te vergelijken, waarin de bladmuziek (genen), de instrumenten (cellen), de secties in het orkest (organen) en de componist (de evolutie) allemaal even onontbeerlijk zijn. De auteur weeft deze muziekmetafoor door zijn verhaal en verduidelijkt zo ideeën die anders voor niet-wetenschappers lastig te begrijpen zijn. In een elegante, persoonlijke stijl ontwikkelt Noble een overtuigend alternatief voor Dawkins’ genetisch reductionisme en beschrijft hij hoe leven voortkomt uit de even complexe als fascinerende interacties tussen verschillende niveaus binnen het organisme, en tussen organisme en omgeving.

De muziek van het leven wordt in- en uitgeleid door filosoof Jos de Mul. Hij geeft een begrijpelijk en helder overzicht van de moderne evolutieleer en genetica, plaatst Nobles belangwekkende boek in de context van actuele debatten over de beperkingen van het neodarwinisme, en bespreekt de implicaties daarvan voor ons mensbeeld.

Denis Noble (1936) is emeritus hoogleraar van de University of Oxford en bioloog en fysioloog, en een van de bedenkers van de systeembiologie.

‘verrassend eenvoudig te lezen…. Het kan iedereen worden aanbevolen die is geïnteresseerd in het fundament van het leven.’
– Science Magazine

‘zeer aansprekend’
– The Guardian

Jos de Mul. Deelname aanhet symposium Down to Earth. De geesteswetenschappen en het (grote) publiek. Radboud Universiteit Nijmegen: Grotius1.170, 11 maart 2016, 13:30-16:30.

Moet ons onderzoek altijd toegankelijk & nuttig zijn, of is de oproep tot “valorisatie” juist te ver doorgeslagen?

Hoe verhoudt (wetenschappelijke) kennis zich tot vorm, medium en publiek?

Wat kunnen universiteiten doen om het imago van de humanities te verbeteren?

Jos de Mul. Red de mens! Maar waarvaneigenlijk? Lezing in het kader kader van het NextNature evenement Save the Humans @ The Hoxton. Amsterdam: The Hoxtin: Herengracht 255, 1016BJ Amsterdam, 11 februari 2016, 20:00-23:00.

BEFORE HUMANS BECOME ROBOTS?

Technology and nature…rarely considered to be peas in a pod, until you meet Next Nature, that is. These guys will change the way you think; they’re all about seeing the planet not as a static concept with humans as its antagonist, but seeing ourselves and nature as one, unpredictably changing concept – and tech as a big part of that. With brand new software (3-D printed organs, food, plants, anyone?) and crazy genetic surprises, they’ll prove that biology and technology can be each other’s best friends after all.

The evening will centre around Next Nature’s newest book “Save The Humans," which is all about that bond between us and 'the robots.' Philosopher, artist and scientist (and head of Next Nature) Koert Van Mensvoort will kick off the evening, then there’ll be commentary on the coffee-table-book-gone-smart by co-author Mieke Gerritzen, followed by a talk on  Homo sapiens 3.0 by Jos de Mul, and an introduction to “The Modular Human” by Floris Kaayk. 

‘Course, there’ll be drinks flowing because all the learning is thirsty work, right? Humour, humans, a bit of smarts and a bit of booze – NOT A BAD NIGHT! 

Tickets available now through Hoxtown: http://bit.ly/nnnsave

Jos de Mul. Possible printings. On 3D printing, database ontology and open (meta)design. In: B. van den Berg, S. van der Hof & E. Kosta (eds.) 3D Printing: Legal, Philosophical and Economic Dimensions - Information Technology and Law Series. The Hague: T.M.C. Asser Press, 2016, 87-98.

3D printing can be approached from a number of different disciplinary angels, as it has possible implications for a great variety of human practices, ranging from the organization of economic production to the domain of legal and regulatory issues. In my talk I will focus on 3D printing from yet another angle: design, more particularly the perspective of open design. In Fabricated: The New World of 3D Printing, Lipson and Kurman claim no less than that 3D will  cause “a revolution in the way we make and design things, because of the close connection between the software design of an object […] and its physical manifestation”.[2] Although we should be somewhat skeptical when the word “revolution” in the often hyperbolic discourse on information and communication technologies, it is obvious that 3D printing has the potential to bring about important changes in many domains, including the  world of design. Especially because of its open character, 3D printing challenges traditional design practices. In this chapter, I will investigate some of the implications of the database ontology, which characterizes the open design of 3D printing.

In the announcement of the 2010 Amsterdam conference Redesigning Design, which was organized by Creative Commons Netherlands, Premsela, Dutch Platform for Design and Fashion, and Waag Society, and which resulted in the book Open Design Now. Why design cannot remain exclusive[3]  the present situation in the world of design was described as follows:  “The design industry is going through fundamental changes. Open design, downloadable design and distributed design democratize the design industry, and imply that anyone can be a designer or a producer”. The subtext of this message seems to be that open design - for reasons of brevity I will use this term as an umbrella for the aforementioned developments, thus including downloadable, distributed design and the possibility to  recombine modules to personalized designs and to 3D print them at home or in a specialized shop around the corner– is something intrinsically good, something we should promote. Though my general attitude towards open design is a positive one, I think we should keep an open eye for the obstacles and pitfalls, in order to avoid that we will throw out the designer baby along with the bath water.

This chapter consists of three sections. First I will present a short sketch of open design. As this concept has quite some different connotations and, for that reason, is prone to conceptual confusion, it might be useful to illuminate this tag cloud of connotations. In this first part, I will also summarize some of the objections that can be (and has been) directed against open design.

Jos de Mul. Gemedieerd vertrouwen  in de overheid Een wijsgerig-antropologisch perspectief op veiligheid en vertrouwen. In: Bas Haring, Jos de Mul, Liesbeth van Zoonen, Valerie Frissen, Michiel de Lange, Chris Sigaloff & & Wieteke Vrouwe. Essay Estafette, reflecties op de toekomst van de digitale overheid. Den Haag: Ministerie van BZK, 2016, 19-36.

In zijn Visiebrief digitale overheid van 23 mei 2013 heeft de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties aangegeven dat de burger in 2017 al zijn zaken met de overheid via internet moet kunnen regelen. Uit het in december 2013 gepubliceerde onderzoeksrapport De burger gaat digitaal stelt de Nationale ombudsman dat een meerderheid van de burgers in ons land dat streven ondersteunt. Dat is niet zo gek, aangezien zij in hun rol als consument reeds massaal zijn overgestapt op online winkelen, het via het internet regelen van bankzaken, het doen van boekingen van vakantiereizen etc. Digitale dienstverlening door de overheid is om dezelfde redenen aantrekkelijk: zij is 24 uur per dag beschikbaar, belooft een forse tijdsbesparing op te leveren en de zaken kunnen bovendien comfortabel vanuit de huiskamer worden geregeld.

De enquête, die de Nationale ombudsman in samenwerking met het consumentenprogramma TROS Radar uitzette, en waarop door ruim 48.000 burgers werd gereageerd, leert evenwel dat de burger in weerwil van deze positieve grondhouding opvallend weinig vertrouwen heeft in de deugdelijkheid van de digitale dienstverlening van de overheid. Bijna de helft heeft geen fiducie in de veiligheid van de ICT-systemen van de overheid, ruim een derde heeft geen vertrouwen in de manier waarop de overheid met de gegevens omgaat, en bijna een vijfde van de respondenten geeft aan wel eens met verkeerde gegevens in overheidssystemen te hebben gestaan. Op een schaal van tien scoort geen enkele overheidsinstantie op het vlak van de digitale dienstverlening hoger dan een mager zeventje (de RWD doet het nog het best met een 6,9), terwijl bijna een kwart een onvoldoende krijgt (waarbij de UWV met een 4,8 het slechtste rapportcijfer krijgt). Deze lage waardering brengt de Nationale ombudsman ertoe de overheid op te roepen gerichte actie te ondernemen om het vertrouwen in de digitale overheid te versterken.[1]

Dat is natuurlijk gemakkelijker gezegd dan gedaan. Met dit essay beoog ik een bijdrage te leveren aan de ontwikkeling van een meer betrouwbare digitale overheid door de op het eerste gezicht paradoxale tegenstelling tussen enerzijds de bereidheid van de burger ‘digitaal te gaan’ en anderzijds diens gebrek aan vertrouwen in de digitale dienstverlening van de overheid aan een nadere analyse te onderwerpen. Ik zal betogen dat deze paradox samenhangt met het sterk gemedieerde karakter dat het vertrouwen in de informatiesamenleving heeft gekregen. Waar in de traditionele gemeenschap vertrouwen vooraleerst een interpersoonlijk karakter bezat, en in de moderne staat de gestalte aannam van een meer afstandelijk systeemvertrouwen, daar wordt het vertrouwen in de informatiesamenleving in toenemende mate gemedieerd door voor de burger onzichtbaar functionerende informatietechnologieën, waarvan de effecten het vertrouwen in de digitale overheid van binnenuit dreigen uit te hollen.

Teneinde deze stelling te onderbouwen, zal ik in het eerste deel van het essay stilstaan bij de betekenis van de begrippen ‘veiligheid’ en ‘vertrouwen’ en een aantal aanverwante noties. In het tweede deel zal ik een aantal kenmerken van de informatiesamenleving beschrijven die betrekking hebben op het vertrouwen, om vervolgens in het derde deel in te gaan op de uitdagingen én kansen die het gemedieerde vertrouwen met zich meebrengt voor een overheid die het vertrouwen van de burger in haar digitale dienstverlening wil versterken of terugwinnen.

Jos de Mul. Het genadeloze noodlot. Filosofiecafé Zuthpen, 21 februari 2016.

Marli Huijer & Jos de Mul. De toekomstige mens. Jubileum-weekend over filosofie, wetenschap en politiek. Leusden, Internationale School voor Wijsbegeerte, Leusden. 13 en 14 februari 2016.

In 2016 viert de Internationale School voor Wijsbegeerte haar 100-jarige bestaan. In een jubileumboek blikken we terug op een eeuw filosofie. Maar we kijken vooral vooruit. Het hele jaar buigen we ons over de volgende eeuwvraag: wat moet er op onze agenda staan in de komende honderd jaar?

In dit weekend is het precies een eeuw geleden dat de ISVW werd opgericht. Op 13 februari 1916, om 11.50 uur, passeerde de notariële acte waarmee de stichting ISVW officieel ging bestaan. De oprichters stond een centrum voor levens- en wereldbeschouwing voor ogen waarin alle opvattingen welkom waren, waarin alle theorieën kritisch werden bevraagd en waarin persoonlijke, maatschappelijke en culturele vorming centraal zou staan. Nog altijd is onze school een centrum voor levens- en wereldbeschouwing waarin bildung centraal staat.

Volgens Gudes agoramodel heeft de trainingspraktijk van de school, waarin filosofie en wetenschap hun natuurlijke plaats hebben, een band met de politiek. Dit weekend kijken we wat de filosofie en de wetenschap de politiek zullen voorschotelen. Vervolgens stellen we onszelf de vraag hoe de politiek zal reageren op de filosofische en wetenschappelijke ontwikkelingen van de 21e eeuw.

Dit doen we onder de kundige begeleiding van twee eminente filosofen.

Prof. Jos de Mul, auteur van onder andere Kunstmatig van nature. Onderweg naar Homo Sapiens 3.0 (2014), neemt ons mee door de recente ontwikkelingen in de neurowetenschappen, biotechnologie, en robotica, en schijnt zijn licht op hun betekenis voor ons mensbeeld. Is de mens op weg naar het scheppen van zijn eigen evolutionaire opvolger?

Denker des Vaderlands prof. Marli Huijer bespreekt welke antwoorden de politiek en de maatschappij moeten formuleren om veranderingen van de menselijke natuur in goede banen te leiden. In recente publicaties als Discipline (2013) en Ritme (2015) onderzoekt zij de vrijheden van het moderne leven en de implicaties van nieuwe technologie.

Waar Jos de Mul de techniek vooral ziet als een noodlot dat over ons komt, daar eist Huijer een zeker zeggenschap op. Hierover gaat het debat tussen de twee denkers. Sinds Prometheus het vuur stal van de goden, is de techniek onlosmakelijk verbonden met de menselijke levensvorm, en is het een maar ten dele bij te sturen kracht, stelt De Mul. Volgens hem is het naïef te denken dat de mens het lot zal ontlopen dat alle soorten op aarde ten deel valt: de transformatie naar een andere levensvorm. Maar dat wil niet zeggen dat de toekomstige evolutie van de mens vastligt. Of de mens zal opgaan in een transhumaan wezen, en op welke wijze, of op den duur door kunstmatige wezens zal worden opgevolgd, blijft voorlopig afhankelijk van het technisch handelen van de mens. In een oefening kijken we welke eigenschappen we aan deze homo sapiens 3.0 zouden willen toebedelen. We stellen ons ook de vraag of wij de criteria voor deze toekomstige mens zelf mogen opstellen, of dat Homo sapiens 3.0 dat tegen die tijd toch echt zelf moet doen. Marli Huijer wijst erop dat het sturen van de toekomst vandaag begint. Zij wil dat burgers actief een ‘tegentechnologie’ ontwikkelen, zodat ze een zekere mate van autonomie krijgen over hun apparaten en zodat de juiste moraal in de apparaten wordt ingebouwd. We moeten voorkomen dat we in een toezichtsamenleving belanden waar we continu door apparaten worden gecontroleerd en gestuurd. Met elkaar onderzoeken we of (en zo ja welke) tegentechnologie nodig is.

Data: zaterdag 13 en zondag 14 februari 2016. Aanvang zaterdag 10.30 uur – einde zondag 12.30 uur. 

Eén van de oprichters van de ISVW was Frederik van Eeden. In 2010 hield Jos de Mul ter ere van de 150ste geboortedag van Frederik van Eeden op uitnodiging van het Frederik van Eeden Genootschap onder de titel Etiketten plakken op de golven van de zee: Frederik van Eeden als vitalist de jubileumlezing, die werd gepubliceerd in de Mededelingen  van het Frederik van Eeden-Genootschap (Mededelingen LV. Maart 2011, 6-19). De tekst is integraal te lezen op de website van Jos de Mul.

Jos de Mul. Leven voorbij de genen. Lezing Studium Generale Universiteit Utrecht / Filosofisch Café. Café Hofman, Janskerkhof 17a, Utrecht, 20:15-22:00.

De biologie heeft grote invloed op het mensbeeld. Na Darwin overheerste een visie waarin al wat leefde gezien werd als uitkomst van evolutionaire processen. Bioloog Richard Dawkins bracht de mens terug tot een voertuig van zelfzuchtige genen. Dick Swaab reduceert de essentie van de mens tot processen in het brein. Komen we zo dichter bij een antwoord op wat de mens is?

Volgens filosoof prof. dr. Jos de Mul zijn zulke reductionistische benaderingen van de mens problematisch. Niet alleen worden daarin typisch menselijke eigenschappen ‘wegverklaard’, maar ze impliceren ook een nihilistische moraal. Oxford bioloog Denis Noble stelt een alternatieve benadering van het leven voor. De Mul reflecteert hierop en laat zien dat deze meer recht doet aan de veelzijdigheid van het menselijk leven.

Café 

Jos de Mul. We zijn meer dan ons brein. Publiekslezing in het kader van Radboud Reflects i.s.m. Nijmegen Center for Contemporary European Philosophy.Collegezalencomplex Radboud Universiteit, Mercatorpad 1, Nijmegen, 19:30-21:00.

Joost Zwagerman was ervan overtuigd dat hij erfelijk belast was met dezelfde genen als zijn vader. Nadat zijn vader zelfmoord pleegde, was hij ervan overtuigd dat hem hetzelfde lot beschoren was. En handelde daarnaar.

Met dit voorbeeld wil filosoof Jos de Mul laten zien dat onze biologische eigenschappen vaak bepalen hoe we over onszelf denken. Maar dat dit niet altijd zo hoeft te zijn.

Volgens De Mul moeten wij het beeld dat wij van onszelf hebben niet laten bepalen door onze genen of ons brein. We hoeven onszelf niet louter op een natuurwetenschappelijke manier te bekijken en verklaren.

De mens creëert betekenis en cultuur, en heeft daarin ook altijd een bepaald zelfbegrip, dat niet alleen bestaat uit lichamelijkheid. Ook verschijnselen als betekenis, moraal en kunst maken een evolutionaire ontwikkeling door.

Jos de Mul is hoogleraar wijsgerige antropologie aan de Faculteit der Wijsbegeerte van de Erasmus Universiteit Rotterdam. Hij publiceerde onder meer de boeken De domesticatie van het noodlot. De wedergeboorte van de tragedie uit de geest van de technologie (5de druk 2015) en Kunstmatig van nature. Onderweg naar Homo sapiens 3.0 (2014). Zijn werk werd bekroond met de Praemium Erasmianum en Socrates wisselbeker en is in meer dan een dozijn talen vertaald.

Voorafgaand aan deze avond geeft Jos de Mul een seminar bij het Nijmegen Center for Contemporary European Philosophy. U vindt hun website hier.

Deelname

Deelname kost € 5,- | Alumnipashouders van de RU € 4,- | Medewerkers van de RU, studenten, scholieren en Radboud Reflects-abonnees gratis

Jos de Mul. Human Nature after Neo-Darwinism. Lecture and Seminar with prof. Jos de Mul. Radboud University, Erasmus Building E3.12. February 15, 16:00-17.30. 

Contact

Email This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.