Jos de Mul. The biotechnological sublime. Lecture at the Vrij Nederland Everything is algorithm session at the Brainwash Festival. Amsterdam, Agnietenkapel, 5PM, October 24, 2015.

Every once in a while we experience something extraordinary, something that lifts you above everyday reality . Such ‘awesome’ experiences might happen when we come across a magnificent landscape, hear a piece of music that really moves us, or when we fall deeply in love. Traditionally these kinds of extraordinary experiences are called “sublime”. In the following I will present some reflections on one particular kind of sublimity: the technological.

I will develop my  argument in three parts. First I will point out the meaning and history of the concept of the sublime. Next, I will argue that in de twentieth century, the sublime has transformed from a natural to a technological category. In the third and last part I will defend the thesis that in the age of sublime algorithms, the  sublime becomes a natural category again, which leaves us with some uncanny questions.

Jos de Mul. de Kentering: over Zen, kunst, technologie en zinvol geweld. Openingslezing Kunst10daagse Bergen. Bergen, 16 oktober, 2015.

Zo’n groot bestand?
Het was vast heel erg nuttig.
Nu is het weg.

Kunst heeft vele gezichten. Kunst kan – als decoratie of recreatie– ons leven veraangenamen, maar zij kan ook verontrusten, de vertrouwde kaders van de ervaring doorbreken en  zo een Kentering in ons bestaan teweeg brengen. In het laatste geval is kunst nauw verwant aan Zen. In de woorden van Zenmeester Daisetz T. Suzuki, “Zen bezit een revolutionaire geest, en wanneer zaken dreigen vast te lopen – zoals dat gebeurt wanneer we zuchten onder het gewicht van conventionalisme – doet Zen zich gelden en toont het zich als een destructieve kracht”. Net als grote kunstwerken verzet Zen zich tegen orde, omdat orde, van welke orde dan ook, ons verhindert de wereld te ervaren in haar volheid, die door geen enkel begrip, geen enkele vorm kan worden gevat.

In zijn lezing zal Jos de Mul ingaan op de rol die door Zen geïnspireerde kunst kan spelen in onze huidige door een technologische orde getekende cultuur. 

Jos de Mul. Sociale media, zwermgeesten en globale breinen. Lezing op de alumnidag van de Kring Psychologie. Nijmegen: Radboud Universiteit: Spinozagebouw. 3 oktober 2015, 1:00 uur.

Verbaast u zich ook in toenemende mate over het groeiende gebruik van de smartphone en tablet in uw directe omgeving? Wat is toch die aantrekkingskracht van communiceren via het internet en vooral van het lid zijn van sociale media?

In Nederland maken 5,3 miljoen mensen gebruik van Linkedin. 3,3 miljoen mensen hebben een account  op  twitter en 7,9 miljoen Nederlanders delen hun lief en leed op facebook met hun vrienden. Dat zijn geen cijfers om te negeren. Maar wat doet deze manier van communiceren via sociale media met ons gedrag? De Kring Psychologie heeft twee sprekers uitgenodigd om daarover met ons in gesprek te gaan.

De eerste spreekster is Stine Jensen. Filosofe, schrijfster en programmamaakster van de bekende serie ‘Dus ik ben’. Zij schreef in 2011 het essay voor de maand van de filosofie “Echte vrienden: intimiteit in tijden van Facebook, Geen Stijl en WikiLeaks.” Stine Jensen spreekt van intiem kapitaal. Zij verstaat daaronder je relatie, je lichaam en dat wat alleen echte vrienden van je weten. Hoe gaan we om met onze waardevolle persoonlijke informatie? Een eigentijds thema dat ze verdiept aan de hand van filosofen als Aristoteles, Montaigne en Alain de Botton.

De tweede spreker is Jos de Mul hoogleraar wijsgerige antropologie aan de faculteit wijsbegeerte van de Erasmus Universiteit in Rotterdam. In 2014 schreef hij het essay van de maand van de filosofie “Kunstmatig van nature: onderweg naar Homo sapiens 3.0”. Hij vraagt zich af of de sociale media de voorbode zijn van een nieuw type collectieve intelligentie ook wel uitgedrukt als “the wisdom of crowds”.

De meningen over deze hive mind (zwermgeest) zijn verdeeld. Zal het gegeven dat we steeds meer informatie met elkaar delen ertoe leiden dat er een superieure vorm van intelligentie gaat ontstaan of leiden de sociale media en het veelvuldige gebruik ervan eerder tot een grijze middelmaat?

Jos de Mul. Datbase identiteit. Lezing op het Brainwash Festival. Amsterdam: Agnietenkapel, 24 oktober 2015, 18:00 uur.

Welke  invloed hebben sociale media zoals Facebook op onze identiteitsvorming? Jos de Mul zal de stelling verdedigen dat deze media onze identiteit transformeren tot een database identiteit. Daarbij zal hij niet alleen uitleggen wat dat begrip betekent maar ook ingaan op de vraag of we daar blij of verdrietig van moeten worden.

Jos de Mul. L’identité de base de données. Identité personnelle et culturelle à l’ère de la mise en données du monde. In Severo Marta & Romele Alberto (eds.) Traces numériques et territoires. Paris: Presses des Mines/ParisTech, 2015, 87-108.

Introduction [1]

Le 27 février 2004, j’ai pris part au débat plutôt passionné qui agitait les Pays-Bas sur le multiculturalisme en publiant un essai dans le NRC Handelsblad, un des grands quotidiens néerlandais [2]. Cet article commençait par la brève description d’une jeune Arabe qui, quelques mois auparavant, passait près de moi glissant sur des rollers dans la station de métro Kralingse Zoom à Rotterdam. Elle semblait être étudiante et se rendre, tout comme moi, à l’Université Érasme. Vêtue d’un sarouel bouffant et d’un t-shirt arborant un smiley, et portant un petit sac à dos, sa tête était couverte d’un foulard d’où dépassait le cordon de l’oreillette de son téléphone portable. Lorsqu’elle fut assez proche de moi, je pus capter quelques bribes de la conversation qu’elle menait, dans cet étrange mélange d’arabe et de néerlandais mâtiné d’un fort accent de Rotterdam, avec une amie, pour autant que je puisse le deviner au ton de la discussion. Pareille image d’une jeune musulmane patinant sur des rollers était assez inattendue en 2004. Pourtant, à en croire un des articles parus récemment sur le site Web de la communauté turque aux Pays-Bas, la pratique du roller connaît un succès grandissant chez les jeunes filles musulmanes néerlandaises [3]. De plus, cette pratique tendrait à gagner en popularité dans des cercles musulmans plus orthodoxes. En avril 2012, les amateurs de patinage artistique en Italie ont eu la faveur de voir Zahra Lari être la première patineuse venue du Golfe à évoluer en niqab.

La raison pour laquelle je commençais mon essai de 2004 par cette image pittoresque d’une jeune musulmane en rollers tenait à ce qu’elle était la proclamation vivante d’une identité personnelle et culturelle dans une société postmoderne. Elle se situait manifestement au-delà de l’opposition qui avait paralysé le débat néerlandais sur le multiculturalisme pendant de nombreuses années, à savoir : l’opposition entre le fait de conserver sa propre identité et celui de s’adapter à la culture néerlandaise. Dans le présent chapitre, je souhaite examiner plus avant l’identité postmoderne à l’aune de deux perspectives tendant à s’entremêler de plus en plus fortement : la globalisation et la mise en données (datafication). Je vais défendre la thèse que notre jeune musulmane de Rotterdam à rollers avec son téléphone portable incarne à la perfection ce type d’identité qui est élaborée par cette mise en données globale, caractéristique de la société postmoderne.

Ce chapitre se décompose en quatre parties. Premièrement, je vais traiter les notions d’identité personnelle et d’identité culturelle, en mettant en relief le rôle crucial des récits narratifs et des traditions. Avec ce contexte en vue, je procéderai à une critique de l’opposition stérile entre multiculturalisme et monoculturalisme, pour défendre au lieu de cela une position interculturaliste. Puis, je distinguerai entre les différents modes par lesquels les traditions sont constitutives respectivement des identités prémodernes, modernes et postmodernes. Dans la dernière partie, je porterai mon attention sur le rôle que joue la mise en données dans la construction d’une identité postmoderne. Je défendrai la thèse que les bases de données, telles que nous les trouvons installées dans les médias sociaux grand public comme Facebook, transforment de plus en plus l’identité narrative des personnes et cultures des âges prémodernes et modernes en ce que l’on pourrait appeler une identité de base de données (database identity). Dans les identités de bases de données, nous trouvons d’un côté certains aspects d’identités narratives radicalisées et, à l’inverse, d’autres aspects qui semblent être transformés en une forme culturelle purement et simplement différente. En lien avec le débat récent sur les big data, et en prenant Facebook comme exemple central, mes réflexions porteront sur certains des avantages et inconvénients de la mise en données et de la corrélationalisation de notre identité.

Jos de Mul. Waarom we robots zo vrezen. Trouw.  Zaterdag 19 september, 2015. Letter & Geest, 4-7.

Hoe mooier en slimmer robots zijn, des te groter de existentiële angst die ze bij ons oproepen. Ze krenken ons narcisme, zo laten recente films  krachtig zien. Maar is dat terecht?

Robots hebben wat beeldvorming betreft een belabberd jaar achter de rug. Oxford University voorspelde dat robots binnen twintig jaar 50 procent van de huidige banen zullen inpikken. In juli waarschuwden wetenschappers voor de ontwikkeling van ‘vliegende robots’, autonome drones, die zonder menselijke aansturing een doelwit selecteren en uitschakelen. En ook de vrees van de beroemde natuurkundige Stephan Hawking dat superieure kunstmatige intelligenties wel eens een einde zouden kunnen betekenen voor het menselijk ras, haalde de voorpagina’s.

Jos de Mul. Noodlot, hoezo? Lezing Studium Generale TU Delft. 30 september 2015, 12:40 - 13:30.

Het noodlot. Vroeg of laat klopt het bij ieder mens aan de deur. Hoewel het noodlot onvermijdelijk is, kunnen we er niet mee leven. De mensheid heeft altijd al getracht het noodlot te domesticeren:  door de heroïsche affirmatie van het noodlot in de tragische cultuur van de Grieken, de deemoedige acceptatie van de goddelijke voorzienigheid in het christendom en de “afschaffing” van het noodlot in de moderne, technologische samenleving.  Grote technologische rampen, zoals de kernrampen in Harrisburg, Tsjernobyl en Fukushima, doen ons echter in toenemende mate beseffen dat het noodlot in de postmoderne cultuur zich nu juist bij uitstek voordoet in het domein van de technologie. Staan wij aan de vooravond van een wedergeboorte van de tragedie uit de geest van de technologie?

Prof. Dr. Jos de Mul is hoogleraar Filosofie van Mens en Cultuur aan de EUR

Jos de Mul.Turingeluurs. Kunstmatige intelligenties in de films Her, Ex machina en Uncanny. Lezing in het kader van het Omega programma van het festival Film by the Sea. Vlissingen, 13 september 2015, 15 uur. 

Uncanny. David en Adam leiden een geïsoleerd bestaan. David is een briljante wetenschapper die sinds zijn afstuderen voor een privé-instelling werkt. Adam is zijn creatie, een artificiële intelligentie in de gedaante van een mens, die steeds meer het leven wil verkennen. Wanneer verslaggeefster Joy de twee een week lang volgt voor een artikel over David en zijn werk, begint Adam verrassend gedrag te vertonen. Kan Adam omgaan met zijn ‘gevoelens’ en kunnen David en Joy een manier vinden om hiermee om te gaan? 

Deze film maakt deel uit van het Omega programma, het programma voor wetenschap, geheugen en manipulatie van de geest. Op zondag 13 september om 15.00 uur wordt de film vertoond voorafgegaan door een inleiding van cultuurfilosoof en schrijver Jos de Mul. Deze lezing is inbegrepen in uw filmticket. De film start om 15.45 uur.

Special Import: Engels gesproken, Engels ondertiteld.

Jos de Mul. Encyclopedias, hive minds and global brains. A cognitive evolutionary account of Wikipedia. Invited lecture at the Being Forum 2015. Beijing: Beijing University, November 7, 2015.

The Beijing Forum, initiated in 2004, is an annual event placed under the auspices of the Beijing Municipal Government. It is endorsed by the State Council and the Ministry of Education of the People’s Republic of China, and co-sponsored by Peking University, the Beijing Municipal Commission of Education, and the Korea Foundation for Advanced Studies. The November 2015 edition will mark its twelfth successful session.

The Beijing Forum, organized by Peking University, encourages the study of the humanities and social sciences in the Asia-Pacific region. It aims to facilitate international academic exchanges and trans-cultural discussions in order to foster social development, harmony between civilizations, and greater prosperity for mankind.

Held annually in Beijing, a city with a deep cultural tradition, the forum is an international academic event that advocates civilizational harmony, It brings together the world’s most eminent thinkers in order to stimulate the academic and cultural exchanges that are crucial for world peace and social progress. During the past years, the Beijing Forum has gathered a wealth of invaluable suggestions and insights that has helped generate outstanding academic advancement in the Asia Pacific region and around the world. The 2015 annual conference will uphold the Beijing Forum’s reputation, developed over the last decade, as one of the leading academic forums in the world.

Jos de Mul, Human Nature after Neo-Darwinism. Keynote lecture at the Conference Human Nature. Human Philosophy Project. Oxford University & University of Warsaw. Warsaw: September 24, 2015.

On the 24th-26th of September, 2015 the Humane Philosophy Project, in collaboration with the Institute of Philosophy, University of Warsaw, the Dalai Lama Centre for Compassion, and the Ian Ramsey Centre for Science and Religion will hold a three day conference on the theme 'Human Nature'.

This event will take place at the central campus of the University of Warsaw.

A call for papers can be viewed here.